حامیان پیشین خاتمی چرا از او بریده‌اند؟، خبر آنلاین

نیم نگاهی به مواضع اخیر برخی فعالان سیاسی اصلاح طلب در حمایت از کروبی

حضور برخی چهره های اصلاح طلب در صف حامیان کاندیداتوری مهدی کروبی- که در حزب اعتماد ملی عضویت نداشته و در عین حال در دوران اصلاحات در کنار سید محمد خاتمی قرار داشتند، سبب ایجاد ابهاماتی در خصوص دلایل رفتار آنها شده و به نظر می رسد از زاویه نگاه منتقدان و حامیان، این رفتار سیاسی آنها قابل بررسی است.

عباس عبدی، جمیله کدیور، عمادالدین باقی و تا حدودی غلامحسین کرباسچی از این دسته اند. البته شرایط کرباسچی تا حدودی متفاوت است چه اینکه اعضای بلند پایه حزب کارگزاران نظیر محمدعلی نجفی، محمد عطریانفر و حسین مرعشی اعتقاد دارند کرباسچی به عنوان دبیر کل حزب از مصوبه رسمی شورای مرکزی یعنی حمایت از خاتمی و یا شورای هماهنگی جبهه اصلاحات حمایت می کند و گرایش او به کروبی بیشتر از سر علاقه شخصی است تا رفتار حزبی؛ و البته او همین موضع را در انتخابات سال 80 نیز داشته و مخالف کاندیداتوری خاتمی بوده است.

در این میان مهدی کروبی دبیرکل حزب اعتماد ملی نیز برای آنکه نشان دهد به چه میزان از این موضع گیری ها خرسند است از احتمال معاون اولی کرباسچی سخن به میان آورده و عبدی را نیز مشاور ارشد ستاد خود قرار داده است.

گروهی از روزنامه نگاران که سابق بر این بسته به موقعیت از حامیان یا منتقدان خاتمی و کروبی بوده اند نیز مدتی است که به طور رسمی در نشریات کروبی فعالیت می کنند و در وبلاگ های شخصی خود و در برخی مصاحبه ها، رئیس مجلس ششم را بهترین گزینه برای نامزدی در انتخابات می دانند.

این اتفاق در شرایطی رخ داده که با اعلام رسمی کاندیداتوری سید محمد خاتمی در هفته گذشته، اکنون اصلاح طلبان دو کاندیدای کاملا جدی برای رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری دهم را به جامعه معرفی کرده اند؛ خاتمی و مهدی کروبی.

فعالان سیاسی اما با توجه به این اتفاق و با نیم نگاهی به انتخابات ریاست جمهوری نهم، چند کاندیدایی را به صلاح نمی دانند و با نظر به جایگاه خاتمی در جامعه و در جهان، خواستار هدایت همه پتانسیل اصلاح طلبان به سمت رئیس جمهور دوران اصلاحات هستند.

امیدوارم تا آخر حامی کروبی بمانند
اما اینکه چرا برخی چهره های اصلاح طلب که روزگاری کروبی را به «عوام گرایی، محافظه کاری و نزدیکی بیش از حد با حاکمیت» متهم می کردند امروز به شدت او را «کارآمد» می دانند و در این جهت به تحسین کروبی می پردازند سوالی است که فعالان سیاسی این جناح سیاسی از منظر خود در گفتگو با خبرآنلاین به آن پاسخ گفتند.

اولین پاسخ دهنده حمید رضا جلایی پور از نظریه پردازان اصلاح طلب است. استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران ضمن طبیعی دانستن این اتفاق، نکاتی را بر شمرد:« انتخابات مهمی در پیش است و هر کسی فکر می کند که کاندیدای مورد نظر او مناسب تر است. تا اینجای کار مشکلی نیست و نمی توان به هیچ فردی خرده گرفت. به هر حال تنوع دیدگاه ها در جبهه اصلاحات زیاد است و بر خلاف جناح رقیب، در اینجا افراد ناگزیر به نادیده گرفتن نظرات خود نیستند اما تا آنجا که من متوجه شدم اکثریت اصلاح طلبان از روی آگاهی حامی جدی آقای خاتمی هستند. در عین حال به نظر می رسد با نظر به عملکرد دولت نهم و مجلس هفتم، شرایط در جامعه به سود اصلاح طلبان باشد. آقای خاتمی اگر چه دیر تر از آقای کروبی اعلام کاندیداتوری کرد اما اکنون با وجود چهره های شاخص اصلاح طلب، این مساله به کابوسی برای جناح مقابل بدل شده است.»

با توجه به مصاحبه های مفصل اصلاح طلبان حامی مهدی کروبی -که تا پیش از انتخابات علائمی مبنی بر علاقه مندی به وی مخابره نمی کردند - این تحلیل در برخی مجامع سیاسی شکل گرفته که اعضای حزب اعتماد ملی به دلیل کمتر شناخته شده بودن به نسبت فعالان سیاسی سایر احزاب اصلاح طلب، به شدت از حضور چهره هایی مانند عبدی و باقی در کنار خود خوشحال هستند. جلایی پور اما مطرح شدن استدلال های آنها راد مفید می داند. این عضو شورای مرکزی حزب مشارکت ادامه می دهد: اتفاقا اینکه آقای عبدی در یک مصاحبه مفصل استدلال کند که چون آقای خاتمی در توازن قوا جایی ندارد نباید وارد عرصه انتخابات شود را باید به فال نیک گرفت اما بهتر بود به این سوال هم پاسخ می داد که اگر آقای خاتمی با این پتانسیل حمایت اکثریت جامعه ایران و همه احزاب اصلاح طلب به جز اعتماد ملی و حتی برخی شخصیت های معتدل اصولگرا ، در معادلات قدرت مقبولیت ندارد ، آقای کروبی چگونه از آن برخوردار است؟»

وی این مساله را به معنای ریزش هواداران خاتمی نمی داند:« این جزء تمرین دموکراسی و مردم سالاری است. هر کسی آگاهانه و با نگاه معطوف به عقل عملی، مطلوبات و ملاحظاتی دارد که بعضا جنبه شخصی و عمومی نیز پیدا می کند. مهم این است که بازی سیاسی در میان خود را به رسمیت بشناسیم. در عین حال اصلی ترین و موثرترین نیروهای اصلاح طلب، پشت سر آقای خاتمی هستند و این مساله کاملا مشهود است. ما نیروی فکری قوی تر از آقای دکتر مصطفی ملکیان داریم؟ ایشان با استدلال های قوی از حضور آقای خاتمی دفاع کرده اند. مجمع روحانیون مبارز، مشارکت، کارگزاران و مجاهدین انقلاب هم حامی آقای خاتمی هستند. از میان صدها روزنامه نگارو خبرنگار برجسته اصلاح طلب، اگر کمتر از 10 نفر هم از آقای کروبی حمایت کنند اشکالی ندارد».

جلایی پور در خاتمه به موضوعی قابل تامل هم اشاره کرد :« امیدوارم آنها بعدا حرف خود را پس نگیرند و تا آخر حامی آقای کروبی باقی بمانند و همیشه بگویند که ایشان را بهترین گزینه برای ریاست جمهوری می دانند».

با مواضع قبلی آنها سازگار نیست
اگر موضع حمیدرضا جلایی پور به عنوان حامی کاندیداتویری سیدمحمدخاتمی تعبیر شود، اظهار نظر یکی از اصلاح طلبان نزدیک به هر دو چهره شاخص اصلاح طلبان یعنی خاتمی و کروبی می تواند، زاویه ای دیگر از این بحث را مورد واکاوی قرار دهد .

محمد علی مشفق به سبب اینکه مدیر کل انتخابات وزارت کشور دولت اصلاحات به شمار می ورد، از مدیران خاتمی محسوب می شود و در عین حال به سبب عضویت در اولین شورای مرکزی حزب اعتماد ملی، کروبی را هم از شخصیت های محوری جناح متبوع خود لقب می دهد. او اکنون مدتی است که عضو حزب مهدی کروبی نیست و از همین رو با محدودیت کمتری به اظهار نظر می پردازد:« فکر می کنم اصلاح طلبان با در نظر داشتن الزامات حوزه حکمرانی هنوز به درک واحدی از مقوله اصلاح طلبی دست نیافته اند. اگر دیده شد که برخی افراد مانند آقای عبدی در دوران اصلاحات، از آقای خاتمی توقع رفتارهای رادیکال داشتند به همین دلیل است. در عین حال مشخص است که ایشان هم به این نکته پی برده که فرمول پیشنهادی خود یعنی خروج از حاکمیت، روش درستی نبوده و او از رئیس جمهوری انتظار رفتارهای تند داشته که خودش جزئی از نظام است و اصلاح طلبی هم پروسه ای گام به گام و زمان بر خواهد بود.»

وی در ادامه گفتگو با خبرآنلاین، با رد انتقاداتی که برخی از چهره هایی که به صف حامیان آقای کروبی پیوسته اند نسبت به خاتمی مطرح می کنند، توضیحاتی ارائه کرد:« اولا اصلاحات نیازمند صیانت بوده و هست. معتقدم هیچ راهی کم هزینه تر از روشی که آقای خاتمی در دو دوره ریاست جمهوری خود پی گرفت وجود ندارد چرا که متاثر از ساختار قدرت بود. ابتدا باید تعریف دوستان از قاطعانه رفتار کردن مشخص شود تا بتوان راحت تر اظهار نظر کرد.»

مشفق درباره خصوصیات کروبی نیز گفت :« این چهره ها اکنون به این نتیجه رسیده اند که برخی اعتقادات آنها در دوران اصلاحات اساسا امکان تحقق نداشت و به همین دلیل از آن عدول کرده اند. آقای کروبی هم در مجموعه نظام هیچ گاه به عنوان چهره تندرو مطرح نبوده و برخی نامه های ایشان مثلا به آقایان جنتی یا فیروز آبادی هم مقطعی و واکنشی بوده است. بر این اساس به نظر می رسد روش آقای کروبی سازگاری زیادی با ساختار قدرت در ایران داشته و در عین حال تفاوت ماهوی با دیدگاه های قبلی آقای عبدی دارد»

این فعال سیاسی اصلاح طلب درباره دلایل حمایت فعلی چهره هایی مانند عباس عبدی، عماد باقی و جمیله کدیور از مهدی کروبی نیز، تحلیل خود را ارائه کرد:« یک بخش آن شخصی است. آنها انتظاراتی از آقای خاتمی داشتند و او نمی توانست برای دفاع از یک دیدگاه های غیر معتدل، موقعیت خود و اصلاح طلبان را به خطر بیندازد. رفتار آقای خاتمی دقیقا با جایگاه قانونی او تناسب داشت و کاملا منطقی بود. به نظر می رسد رفتن این چهره ها به سمت آقای کروبی یا به منزله تعدیل شدن آنهاست یا فکر می کنند به این شکل می توانند نقد بیشتری به آقای خاتمی داشته باشند که اگر به دلیل بر آورده نشدن انتظارات شخصی آنها باشد، ظلم به شخصیت خاتمی است. هر چند این میزان چرخش که روزی از خروج از حاکمیت بگویند و روز دیگر به حمایت از آقای کروبی برخیزند امری امر مبارکی است و انتخاب این مسیر - یعنی اصلاح طلبی و اعتدال - تصمیم درستی است.»

وی با اشاره به مصاحبه عبدی با ویژه نامه اعتماد ملی نیز نکاتی را متذکر شد:« در واقع آقای عبدی با ابداع این نظریه که«‌ فقط من زندانی نبودم بلکه اصلاح طلبان هم زندانی بودند»، گویی سعی در خطرناک نشان دادن اصلاحات و اصلاح طلبان برای کشور داشته و سوء استفاده جریان رقیب و ساخت قدرت را باعث گردید. با این سخنان علاوه بر زندانی کردن اندیشه اصلاح طلبی، خودشان هم روانه زندان شوند و مسیر اصلاح طلبی را سخت تر و سنگ لاخی نشان دهد».

انتظار آنها مادی و پست و مقام نیست
این موضوع اما از زاویه دید نزدیک ترین چهره به مهدی کروبی، روایتی کاملا متفاوت دارد. رسول منتجب نیا از دیدگاه فعلی این چند چهره اصلاح طلب به شدت حمایت کرده و موضع گیری آنها را به دلیل منفعت مالی نمی داند.

قائم مقام حزب اعتماد ملی در این باره این اعتقاد را دارد: « فکر کردن و اظهار نظر کردن در جامعه جزو حقوق طبیعی و اجتماعی افراد است و هیچ کس نمی تواند فردی را وادار کند که آنطور که من می گویم نظر بده. در عین حال ممکن است فردی در زمانی دیدگاهی داشته باشد و بعد ها به دلیلی تغییر موضع بدهد. افراد مورد اشاره شما، مجموعه ای از روشنفکران هستند که در دوم خرداد بیشترین حمایت را از جریان اصلاحات و آقای خاتمی داشتند. اما از چند سال پیش تا کنون به تدریج به این نتیجه رسیدند که با توجه به شرایط و ویژگی های شخصیتی آقای کروبی بهتر است از ایشان حمایت کنند. در دوره قبل هم افرادی مانند دکتر سروش یا آقای قوچانی از آقای کروبی حمایت کردند اما در این دوره تعداد این افراد بیشتر است. آنها به این نتیجه رسیده اند که با توجه به مجموعه جهات و در این شرایط بهترین گزینه آقای کروبی است. آنها با آشنایی که از روحیات آقای کروبی دارند ایده آل خود را در ایشان دیده اند و چه بسا از این پس، تعداد این افراد بیشتر هم بشود.»

منتجب نیا در پاسخ به این سوال که مواضعی مانند خروج از حاکمیت و حضور صرف در جامعه مدنی با حمایت فعلی از آقای کروبی دارای تناقض است نیز به خبرآنلاین می گوید:« اینکه فردی در زمانی حرفی بزند که تند باشد و بعدا به اشتباه خود پی ببرد امری طبیعی است. در دوران اصلاحات فضایی ایجاد شده بود که برخی فکر می کردند تنها راه نجات آنها خروج از حاکمیت یا عبور از آقای خاتمی است. در واقع برخی به دلیل فضای ایجاد شده، به سمت این گونه اظهار نظر ها سوق داده می شدند».

او سپس درباره این استدلال که خود این افراد، خاتمی و اصلاح طلبان همراه او را به مماشات و عدم قاطعیت متهم می کردند و کسی آنها را به سمت چنین فضایی سوق نداده بود، نگاه دیگری داشت :« ممکن است در دوره ای هم در سطح ایدئولوگ اثرگذار بودند اما دلیل اصلی رفتار آنها این است که انتظاراتی داشتند و برآورده نشد. البته این انتظارات مادی و گرفتن پست و مقام نبود و آنها صرفا از آرمان اصلاح طلبی حمایت می کردند. اکنون هم حمایت آنها از آقای کروبی بر اساس باور و دیدگاه آنان است. آنها از آقای خاتمی پست و مقام نمی خواستند و از آقای کروبی هم نمی خواهند».