روز جهانی زبان مادری، تنگناها و دستاوردها، گفتگو با داريوش آشوری، مختار زارعی و امير حسين موحدی، راديو بين المللی فرانسه

" پروژه ملت سازی که قبل از انقلاب شروع شده بود بعد از انقلاب بکمک يکسان سازی دينی و ملی پيش برده شد و تمام زبانها ناديده گرفته شدند و فقط زبان فارسی را بعنوان زبان رسمی معرفی کردند. چنين رويکردی خسارت های زيادی را به ريشه های فرهنگ آريائی و ايرانی ما وارد کرده است." مختار زارعی، فعال سياسی در کردستان.

بيژن برهمندی - راديو بين المللی فرانسه - روز بيست و يک فوريه مطابق با سوم اسفند، دهمين سالگرد روز جهانی زمان مادری است. ده سال پيش در چنين روزی سازمان يونسکو با پيشنهاد کشور بنگلادش بيست و يک فوريه را به اين نام مزين کرد.

بايد يادآوری کرد که علت اين نامگذاری حادثه ای است که در روز بيست و يک فوريه سال ۱۹۵۲ اتفاق افتاد و در آن پنج دانشجو در مبارزه برای تبديل کردن زبان مادری خود يعنی زبان بنگالی به زبان رسمی، در کشوری که آن زمان پاکستان شرقی نام داشت و بعدها به بنگلادش تبديل شد، جان خود را از دست دادند.

"يک فرهنگ صلح جويانه، تنها در فضائی می تواند بنياد گيرد که در آن همه حق داشته باشند، زبان مادری اشان را آزادانه و بطور کامل در همه عرصه های ضروری زندگی خود بکار گيرند." اين تعريفی است که يونسکو برای حوزۀ عمل زبان مادری در نظر می گيرد.

اسناد يونسکو در اين زمينه از وجود شش هزار زبان در سراسر جهان خبر می دهند که البته ۹۵ درصد آنها بوسيلۀ بخش ناچيزی از جمعيت جهان يعنی حدود چهار درصد اين جمعيت مورد استفاده قرار می گيرند. وجود شش هزار زبان در ميان حدود دويست ملتی که اينک در جهان زندگی می کنند، نشان دهندۀ تنوع حيرت آور زبان های مادری در ميان همۀ ملل دنياست. اين زبان ها که ثمرۀ خلاقيت انسان ها محسوب می شوند، هر کدام به شيوه ای بی همتا چشم انداز ويژه ای از جهان و مجموعۀ کمابيش هماهنگی از ارزش های بشری را در خود متجلی کرده اند. آنها را می شود آئينه تمام نمای تنوع فرهنگی در جهان ما قلمداد کرد.

امسال " کوشيرو مات سورا "، دبير کل يونسکو در اطلاعيه ای بمناسبت دهمين سالگرد روز جهانی زبان مادری با ياد آوری اينکه سال ۲۰۰۸ سال زبانها نام گرفته بود و يونسکو در طول اين سال اقدامات متعددی را در اين راستا انجام داده است، در عين حال تاکيد کرده است که با تکيه بر تجارب می توان اطمينان يافت که زبان بمثابه عامل هويت های فردی و قومی محور مرکزی تحقق اهداف آموزشی برای همه جوامع در راستای توسعه آنهاست.

او می گويد: اينک شمار رو به رشدی از کنشگران سازمان های دولتی و نيز جامعۀ مدنی متقاعد شده اند که زبان در مرکز همۀ جلوه های زندگی اجتماعی اقتصادی و فرهنگی ما قرار دارد. دبير کل يونسکو آرزو کرده است که حکومت ها تدابيری اتخاذ کنند که در چارچوب نظام آموزش رسمی و غير رسمی خود و نيز در درون نظام اداری، همزيستی هماهنگ تمام زبان های کشور تامين شود.

گفتگوئی را که به اين مناسبت سازماندهی شده است بشنويد. شرکت کنندگان در اين ميزگرد عبارتند از داريوش آشوری، پژوهشگر مقيم فرانسه، مختار زارعی، فعال سياسی در کردستان و امير حسين موحدی، فعال حقوق بشر در آذربايجان .

" شعار زبان مادری که قبلاً در انحصار روشنفکران بود اينک در ميان توده های مردم آن چنان عمومی شده که روز سوم اسفند در گراميداشت روز جهانی زبان مادری در گوشه و کنار مناطق قومی در ايران مراسم مختلفی – عليرغم ممنوعيت- در جريان بود." امير حسين موحدی فعال حقوق بشر در آذربايجان.

[برای شنيدن اين گفتگو اينجا را کليک]