وابستگی تجاری ايران به نفت سه برابر شد، سرمايه

سرمايه، پيمان جنوبی: مقايسه آمار تراز منفی تجاری غيرنفتی ايران از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۶ نشان می دهد وابستگی تجاری ايران به نفت سه برابر شده و از ۱۶۹۹۸ ميليون دلار در سال ۵۷ به ۴۹۶۳۸ ميليون دلار در سال ۱۳۸۶ رسيده است. بر اين اساس توان اقتصاد ايران در تامين ارز موردنياز برای واردات سه برابر ضعيف تر شده و به همان ميزان به نفت وابسته تر شده است. به گزارش نماگرهای بانک مرکزی با افزايش صادرات نفت از ۱۵۶۶۰ ميليون دلار در سال ۵۷ به ۸۱۵۶۷ ميليون دلار در سال ۸۶، ميزان واردات کالا و خدمات نيز به شدت رشد کرده و از ۲۱۷۶۰ ميليون دلار در سال ۵۷ به ۷۵۷۹۷ ميليون دلار در سال ۸۶ رسيده است. بر اين اساس تراز منفی تجاری غيرنفتی ايران که فاصله صادرات غيرنفتی با واردات کالا و خدمات است به شدت رشد کرده و با اتکا به درآمد نفت مخارج ارزی واردات فزاينده کالا و خدمات در ۳۰ سال گذشته تامين شده است.تراز منفی تجاری ايران بدون نفت در ۳۰ سال گذشته ۳۲ ميليارد و ۶۴۰ ميليون دلار منفی تر شده و ۹/۲ برابر افزايش يافته است. صادرات نفت در دوره ۸۶-۱۳۵۷ حدود ۲/۵، تراز تجاری منفی کشور بدون نفت ۹/۲، پرداخت ارزی بابت واردات کالا و خدمات ۵/۳ و دريافت ارزی بابت صادرات کالا و خدمات ۵/۵ برابر شده است.واردات خدمات در اين دوره ۳۰ ساله ۲/۲، واردات کالا ۲/۴ ، صادرات کالا بدون نفت ۶/۲۹ و صادرات خدمات ۴/۲ برابر شده است.اگرچه صادرات کالا و خدمات از ۴۷۶۲ ميليون دلار در سال ۵۷ به ۲۶۱۵۹ ميليون دلار در سال ۸۶ رسيده و ۵/۵ برابر شده اما فاصله درآمد ارزی غيرنفتی از واردات کالا و خدمات از ۱۷ ميليارد دلار در سال ۵۷ به ۶/۴۹ ميليارد دلار در سال ۸۶ افزايش يافته است.

نسبت پرداخت های ارزی به خارجی ها برای واردات کالا و خدمات به دريافت ارزی بابت صادرات کالا و خدمات بدون در نظر گرفتن نفت از ۶/۴ در سال ۵۷ به ۹/۲ درصد در سال ۱۳۸۶ کاهش يافته و سهم صادرات کالا و خدمات غيرنفتی در تامين ارز موردنياز کشور افزايش يافته و از ۲۲ درصد در سال ۵۷ به ۵/۳۴ درصد رشد کرده است اما در سال ۱۳۸۶ تراز منفی تجارت خارجی ايران بدون در نظر گرفتن فروش نفت سه برابر نسبت به سال ۱۳۵۷ افزايش يافته است و وابستگی به ارز نفتی از ۱۷ ميليارد دلار در سال ۵۷
به ۶/۴۹ ميليارد دلار در سال ۱۳۸۶ رسيده و ۱۹۲ درصد رشد کرده است.
اين در حالی است که در سال ۱۳۸۶ جمع دريافتی از خارجی ها بابت صادرات کالا و خدمات بدون در نظر گرفتن صادرات نفتی ۵/۵ برابر نسبت به سال ۱۳۵۷ افزايش يافته و طی اين دوره ۳۰ ساله جمع پرداخت ها به خارجی ها بابت واردات کالا و خدمات نيز ۵/۳ برابر نسبت به سال ۱۳۵۷ افزايش نشان می دهد.
تراز منفی تجاری غيرنفتی ايران طی ۳۰ سال مورد بررسی نيز از منفی ۱۶ ميليارد و ۹۹۸ ميليون دلار به ۴۹ ميليارد و ۶۳۸ ميليون دلار بالغ شده و شاهد افزايش ۳۲ ميليارد و ۶۴۰ ميليون دلاری در تراز بازرگانی منفی کشور طی اين دوره هستيم. البته آمار صادرات نفتی ايران متناسب با رشد منفی تراز تجاری غيرنفتی همواره در حال افزايش بوده و از ۱۵ ميليارد و ۶۶۰ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۸۱ ميليارد و ۵۶۷ ميليون دلار در سال ۸۶ افزايش يافته و ۲/۵ برابر شده و اين نکته ای است که بايد مورد توجه بيشتر قرار گيرد چرا که در صورت حذف نفت از تحليل فوق هرگز مثبت کردن تراز منفی ۴۹ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلاری ممکن نمی شد.برابر نماگرهای بانک مرکزی تراز تجاری غيرنفتی ايران که حاصل کسر دريافت های ارزی حاصل از صادرات خدمات و کالا (غيرنفتی) از پرداخت های ارزی صورت گرفته بابت واردات خدمات و کالا از خارج از کشور به داخل و برای مصارف داخلی است از منفی ۱۶ ميليارد و ۹۹۸ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به منفی ۴۹ ميليارد و ۶۳۸ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و ۳۲ ميليارد و ۶۴۰ ميليون دلار منفی تر شده است. برابر اين گزارش تراز تجاری غيرنفتی (خدمات و کالا) ايران طی ۳۰ سال مورد بررسی- و از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۶ - دارای رشد ۱۹۲ درصدی بوده است. اين گزارش نشان می دهد در صورت در نظر نگرفتن عايدات حاصل از فروش نفت و گاز (سرمايه ملی) طی ۳۰ سال مورد بررسی از قدرت تجاری و مبادلاتی ايران بالغ بر ۹/۲ برابر کاسته شده يا قدرت مبادلاتی ايران به يک سوم سال ۱۳۵۷ کاهش يافته و در صورتی که صادرات نفتی ايران و ارزهای حاصل از فروش نفت (سرمايه ملی) نبود معلوم نبود که چگونه بايد نياز به ارز خارجی را تامين می کرديم و دولت ها کسری های تجاری و بودجه خود را چگونه جبران می کردند. نتيجه حاصل از اين گزارش نشان دهنده اين واقعيت است که توان کشور برای تامين ارز مورد نياز جهت واردات کالا و خدمات در ۳۰ سال گذشته عملاً سه برابر تضعيف شده و وابستگی به نفت برای تامين تراز منفی تجاری کشور از ۱۷ ميليارد دلار در سال ۵۷ به ۶/۴۹ ميليارد دلار رسيده است درواقع اتکا به ۲/۵ برابر شدن و درآمد های نفتی طی اين ۳۰ سال موجب شده اقتصاد کشور توان تامين ارز مورد نياز را داشته و ساختار وابسته و بيمار اقتصادی را به پيش برد.

افزايش ۵۴ ميليارد و ۳۷ ميليون دلاری واردات کالا و خدمات

برابر نماگرهای بانک مرکزی مجموع پرداخت های ارزی صورت گرفته و خارجی ها بابت واردات کالا و خدمات از ۲۱ ميليارد و ۷۶۰ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۷۵ ميليارد و ۷۹۷ ميليون دلار در سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش ۵۴ ميليارد و ۳۷ ميليون دلاری در دوره ۳۰ ساله مورد بررسی بوده و ۵/۳ برابر شده است. جمع پرداخت های ارزی صورت گرفته بابت واردات کالا و خدمات طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۷۶۰/۲، ۱۶۵۷۰، ۲۵۰۳۰، ۵۰۱۱۵ و ۷۵۷۹۷ ميليون دلار.

افزايش ۲۱ ميليارد و ۳۹۷ ميليون دلاری صادرات کالا و خدمات

برابر نماگرهای بانک مرکزی مجموع دريافت های ارزی صورت گرفته از خارجی ها بابت صادرات کالا و خدمات از چهار ميليارد و ۷۶۲ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۲۶ ميليارد و ۱۵۹ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش ۲۱ ميليارد و ۳۹۷ ميليون دلاری در دوره ۳۰ ساله مورد بررسی بوده و ۵/۵ برابر شده است. جمع دريافت های ارزی صورت گرفته بابت صادرات خدمات و کالا (BOP) طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۴۷۶۲، ۱۸۴۲، ۴۹۸۲، ۱۴۴۴۱ و ۲۶۱۵۹ ميليون دلار.

افزايش ۴۴ ميليارد و ۳۶۸ ميليون دلاری واردات کالا (BOP)

برابر نماگرهای بانک مرکزی پرداخت های ارزی صورت گرفته خارجی ها بابت واردات کالا به صورت گمرکی و غيرگمرکی (BOP) از ۱۳ ميليارد و ۸۷۲ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۵۸ ميليارد و ۲۴۰ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش ۴۴ ميليارد و ۳۶۸ ميليون دلاری در دوره ۳۰ ساله مورد بررسی است و ۲/۴ برابر شده است. واردات کالا (BOP) طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۱۳۸۷۲، ۱۳۴۴۸، ۱۹۲۸۷، ۳۸۱۹۹ و ۵۸۲۴۰ ميليون دلار.

افزايش ۱۵ ميليارد و ۵۵۸ ميليون دلاری صادرات کالا (بدون نفت)

برابر نماگرهای بانک مرکزی دريافت های ارزی صورت گرفته بابت صادرات کالا از مبادی گمرکی و غيرگمرکی (غير نفت و گاز) از ۵۴۳ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۱۶ ميليارد و ۱۰۱ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش ۱۵ ميليارد و ۵۵۸ ميليون دلاری در دوره ۳۰ ساله مورد بررسی بوده و ۲۹ برابر شده است. صادرات کالا (Bop) طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۵۴۳، ۱۰۴۴، ۳۷۴۷، ۷۵۳۶ و ۱۶۱۰۱ ميليون دلار.

افزايش ۱۹ ميليارد و ۶۶۹ ميليون دلاری واردات خدمات

برابر نماگرهای بانک مرکزی پرداخت های ارزی صورت گرفته به خارجی های بابت واردات خدمات از هفت ميليارد و ۸۸۸ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۱۷ ميليارد و ۵۵۷ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش ۹ ميليارد و ۶۶۹ ميليون دلاری طی دوره ۳۰ ساله مورد بررسی بوده و ۲/۲ برابر شده است. واردات خدمات که شامل پرداخت های ارزی صورت گرفته بابت سرفصل های کرايه حمل و بيمه، خدمات مسافرت، مسافرت، درآمد حاصل از سرمايه گذاری و ساير خدمات دولتی و خصوصی است طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۷۸۸۸، ۳۱۲۲، ۵۷۴۳، ۱۱۹۱۶ و ۱۷۵۵۷ ميليون دلار.

افزايش پنج ميليارد و ۸۳۹ ميليون دلاری صادرات خدمات

برابر نماگرهای بانک مرکزی دريافت های ارزی بابت صادرات خدمات از چهار ميليارد و ۲۱۹ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۱۰ ميليارد و ۵۸ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش پنج ميليارد و ۸۳۹ ميليون دلاری طی ۳۰ سال مورد بررسی بوده و ۴/۲ برابر شده است. صادرات خدمات که شامل دريافت های صورت گرفته بابت سرفصل های کرايه حمل و بيمه، خدمات مسافرت، مسافرت، درآمد حاصل از سرمايه گذاری، ساير خدمات دولتی و خصوصی است طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۴۲۱۹، ۷۹۸، ۱۲۳۵، ۶۹۰۵ و ۱۰۰۵۸ ميليون دلار.

افزايش ۶۵ ميليارد و ۹۰۷ ميليون دلاری صادرات نفت

برابر نماگرهای بانک مرکزی مجموع دريافت های ارزی صورت گرفته بابت فروش نفت (سرمايه ملی) از ۱۵ ميليارد و ۶۶۰ ميليون دلار در سال ۱۳۵۷ به ۸۱ ميليارد و ۵۶۷ ميليون دلار در پايان سال ۱۳۸۶ بالغ شده و دارای افزايش
۶۵ ميليارد و ۹۰۷ ميليون دلاری در دوره ۳۰ ساله مورد بررسی بوده و ۲/۵ برابر شده است. جمع دريافت های ارزی
صورت گرفته بابت فروش نفت (ثروت ملی) طی سال های ۱۳۵۷، ۱۳۶۸، ۱۳۷۲، ۱۳۸۳ و ۱۳۸۶ به ترتيب سال برابر است با ۱۵۶۶۰، ۱۲۰۳۷، ۱۴۳۳۳، ۳۶۳۱۵ و ۸۱۵۶۷ ميليون دلار.