محمد خاتمی در مصاحبه با هفته‌نامه "نسيم ‌بيداری": ۲۲ بهمن سرآغاز تلاش جدی مردم در رسيدن به اهداف انقلاب است، پارلمان‌نيوز

ـ بزرگترين خدمت به دين اين است که مردم احساس کنند در يک نظام منتسب به دين مورد حرمت هستند
ـ پيشرفت اساسی در برنامه صلح‌آميز هسته‌ای متعلق به دوران اصلاحات است

پارلمان‌نيوز: رئيس‌جمهور سابق کشورمان با تشريح اهداف و مبانی انقلاب اسلامی ايران، از دو جريان افراطی و تفريطی که دين و آزادی را در مقابل يکديگر می‌دانند انتقاد کرد و سپس با دفاع از کارنامه دولت اصلاحات در زمينه‌های مختلف سياسی و اقتصادی و نيز هسته‌ای، برای روشن شدن حقيقت خواستار آن شد که دست اندرکاران سياست خارجی و متصديان پرونده هسته‌ای در فضايی آزاد و منصفانه کارنامه دولت اصلاحات را بررسی کنند.

به گزارش پايگاه خبری فراکسيون خط امام(ره)مجلس«پارلمان‌نيوز»، حجت‌الاسلام والمسلمين سيدمحمد خاتمی در مصاحبه‌ای مشروح با ماهنامه "نسيم بيداری" به بررسی ريشه‌های انقلاب اسلامی و اهداف آن پرداخت.

وی در اين گفتگو با تاکيد بر اينکه «انقلاب اسلامی در ايران به‌حق مردمی ترين انقلاب بود»، گفت:« اين انقلاب در مقايسه با تحولات و انقلاب‌های ديگر آرام ترين حرکت بود يعنی با وجود دگرگون کردن يک نظام نيرومند به لحاظ نظامی،امنيتی و جهات بين‌المللی به‌خصوص قدرت‌های بزرگ، کمترين هزينه انسانی و مادی را به بار آورد و قابل مقايسه با انقلاب های مشابه نبود. »

رئيس دولت اصلاحات افزود:« چون گرايش دينی در اکثريت قاطع مردم پر ژرفا و نيرومند بود و رهبری انقلاب نيز بر عهده شخصيتی دينی و والاقدر بود، اين امر به انقلاب ما هويت دينی بخشيده‌بود که خود از مهمترين عوامل فراگيری و گستردگی و نيرومندی آن بود.»

رئيس بنياد باران تصريح کرد:«به نظر من انقلاب ما مرحله کمال جنبش مردم شريف و بيدار ايران بود که از دهها سال پيش در جريان بوده‌است و بارها درباره آن سخن گفته‌ام. جنبش عميق و فراگير مردم ايرانی در عرصه حيات اجتماعی دارای جهت و هدف مشخص بوده‌است.»

وی خواست‌های ملت ايران را شامل آزادی وحاکميت بر سرنوشت در برابر استبداد نفس‌گير؛ استقلال در برابر سلطه بيگانگان و دخالت آنان در امور و خواستار پيشرفت در برابر عقب‌ماندگی مُزمن کشور و ملت در همه عرصه‌ها و نيز عدالت و برخورداری از حقوق مادی و معنوی در برابر سرکوب و تبعيض و تحقير عنوان کرد.

خاتمی تاکيد کرد:«آنچه در انقلاب اسلامی ممتاز بود، اينکه ملت اين‌همه را از پايگاه دين خواست، يعنی خواست تاريخی ملت با هويت تاريخی او در يک جهت قرار گرفت و دين به‌گونه ای مطرح شد که مؤيد آزادی، استقلال و پيشرفت و عدالت بود و می بينيم که از دل انقلاب «جمهوری اسلامی» برآمد.»

به عقيده رئيس‌جمهور سابق کشورمان جمهوری اسلامی متضمّن آزادی مردم‎‎‏‎، حاکميت آنان بر سرنوشت، از ميان برخاستن استبداد و وعده دهنده به مردم‌سالاری و عزت مردم و کشور بود و در عين حال طالب حاکميت معيارها و ارزش‌های اسلامی بود، ارزش‌ها و معيارهايی که خود نافی استبداد و استعمار و بی‌عدالتی و عقب ماندگی است.

وی با اشاره به بيانات امام راحل از همان روزهای نخستين نهضت، گفت:«شما به بيان و سخن رهبر انقلاب از همان روزهای نخستين نهضت بنگريد. همه جا در کنار تکيه بر دين و احکام الهی و اخلاق اسلامی، به چپاول ثروت ملی از سوی حکومت استبدادی فاسد، حمله می‌شود. دخالت بيگانگان در سرنوشت نفی می‌شود. سرکوب مردم، زندان و شکنجه و تحقير ملت مورد نکوهش قرار می‌گيرد و مردم به دگرگون‌کردن اين وضعيت فرا خوانده می‌شوند.»

رئيس‌جمهور سابق کشورمان ادامه داد:«همه‌جا در سخنان امام راحل، سخن از آزادی است و اين که ملت بايد حاکم بر سرنوشت خود باشد. عدالت بايد حاکم گردد و نظاير آن و نيز اسلام به گونه‌ای مطرح می‌شود که نه تنها مانع اين‌همه نيست بلکه دقيقاً تأييد کننده خواست‌ها و مطالبات واقعی و تاريخی ملت است.»

خاتمی سپس نتيجه‌گيری کرد:« بنابراين انقلاب ما که هم در مبنا و هم در هدف و هم رهبری صبغه و هويت دينی داشت، در جهت تأمين خواست اساسی مردم يعنی آزادی، مردم‌سالاری، عزّت ملی و برخورداری همگان از مزايای زندگی و تأمين حقوق‌ و نيازهای ملت (از هر آئين و مرام و گرايشی) حرکت کرد و پيروز شد. »

وی البته بلافاصله تصريح کرد:«نپنداريم که با پيروزی درخشان ۲۲ بهمن همه چيز به پايان رسيد، بلکه ۲۲ بهمن سرآغاز تلاش جدی مردم در رسيدن به همان هدف‌ها و تأمين همان خواست‌ها است.»

به عقيده رئيس‌موسسه بين‌المللی گفتگوی فرهنگ‌ها و تمدنها موفقيت يا عدم موفقيت‌ را بايد در تحقق يا عدم تحقق آن خواست‌ها و هدف‌ها جُست و اگر نيست کوشيد تا به آن سو برويم و اگر انحراف هست با ياری مردم در جهت اصلاح آن با همين موازين و معيارها برآمد.

رئيس دولت اصلاحات تاکيد کرد:« اصلاحات به تعبير ما هم، چيزی جز اين نيست و به‌همين جهت است که آن را ريشه دار و غير قابل دفع و حذف می‌دانيم و انقلابی واقعی، کسی است که در اين مسير گام بردارد.»

وی در پاسخ به پرسشی درباره ريشه‌ها و زمينه‌های شکل گيری انقلاب اسلامی، با اشاره به اثرگذاری شرايط اجتماعی و تاريخی، زمينه‌های اقتصادی و فرهنگی، اظهار داشت:«با اين حال به نظر من رشد مردم، تحول‌خواهی و سير به سوی جامعه‌ای آزاد و کشوری آباد و البته گرايش دينی تحول‌خواه و رهبری ممتاز، نقش ممتاز داشته‌اند. »

خاتمی يادآور شد:« اکثريت مردم ما دين‌دارند و وقتی حرکت و جنبش شأن دينی داشت و رهبری آن به عهده عالمی وارسته و شخصيت ممتاز دينی و سياسی بود؛ اين حرکت، فراگير و نيز پرژرفا خواهد بود.»

رئيس‌ بنياد باران ادامه داد:« به‌علاوه سلطه تحقير کننده بيگانه، دوری حکومت از مردم بلکه مقابله با آن و سرکوب، رواج فساد اخلاقی و اداری، فاصله‌های طبقاتی، حاکميت هزار فاميل وابسته و عقب افتادگی مزمن، اين‌ها همگی در شکل‌گيری و کامروايی انقلاب مؤثر بود.»

رئيس‌جمهور سابق کشورمان همچنين به قرائتی که انقلاب اسلامی ايران را محصول انزوا و حصر دين و ارزش‌های اسلامی در ساحت جامعه به خواست حاکمان و برخلاف اعتقاد و باورهای عميق مردم می‌دانند و بر همين اساس معتقدند شأنيت حکومت دينی در قالب نظام اسلامی صرفاً برقراری مناسبات و احکام مبتنی بر شريعت است و ساير مسائلی چون حقوق اساسی افراد و آرمان‌هايی چون آزادی و برابرخواهی را يک‌سره ناچيز می‌شمارند، پاسخ داد.

به گزارش روابط عمومی دفتر سيدمحمد خاتمی، او گفت:« خواست‌ها و مطالبات مردم هم به نظر من روشن بود و اينک تلقی مردم از اينکه تا چه حد به خواسته‌های خود رسيده‌اند، تعيين کننده وضعيت آينده ماست. سياست‌ها و برنامه‌های ضد دينی، ضد اخلاقی، ضد ملی رژيم گذشته، مسلماً انگيزه‌ساز انقلاب بوده‌است، ولی تلقی و توهّم پاره‌ای از اصحاب قرائت آنچنانی را کاملا غلط و اغواکننده و زيان‌بار می‌دانم.»

رئيس بنياد باران افزود:«ترديد نيست که اکثريت مردم خواستار نظام و حکومتی بوده (و هستند) که نه تنها به دين احترام بگذارد، بلکه معيارها و موازين دينی خود را در رابطه خود با مردم و در روابط اجتماعی مراعات کنند، ولی دين را بيگانه با خواست‌ها و مطالبات مردم و حتی احياناً در برابر آن‌ها دانستن، هم جفای به دين است و هم جفای به مردم و نشانة بيگانگی با روح انقلاب و حتی خصومت با آن است.»

خاتمی تصريح کرد:«وانگهی، مراد از شريعت چيست؟ شريعتی که نسبت به حقوق و حرمت‌ و آزادی‌های انسان و مردم بی تفاوت باشد و يا خدای ناخواسته در برابر آن قرار گيرد، شريعت مورد نظر انقلاب و امام نيست.»

وی با اشاره اينکه «با تحقق جمهوری اسلامی حتی نياز جامعه به اجتهاد نوين که بتواند مسائل جامعه پيچيده کنونی را حل‌کند، بيشتر احساس شد»، اظهار داشت:« در بيانات امام به‌خصوص در سال‌های آخر عمرشان، اين مطلب آشکارا و به تکرار بيان شد. »

رئيس‌جمهور سابق کشورمان در ادامه اين گفتگو با اشاره به وسيع بودن بحث مبنايی درباره حکومت دينی، منشأ و مبنا و کارکرد آن و نسبتی که با مردم و جهان دارد، نکاتی را به صورت اجمالی در اين باب مطرح کرد.

خاتمی سپس به اين سخن امام خمينی(ره) اشاره کرد که «حکومت اسلامی از اهمّ احکام اوليه است و بر ساير احکام، اولويت دارد و بنياد احکام حکومتی هم مصلحت اسلام و جامعه است.»

او سپس با استناد و اشاره به اين سخن، اظهار داشت:« نکته اول آنکه مصلحت بوالهوس نيست، اينکه کسی از چيزی خوشش بيايد بگويد مصلحت است يا بدش بيايد بگويد خلاف مصلحت است امر باطلی است.»

رئيس دولت اصلاحات ادامه داد:« نکته دوم آنکه تشخيص مصلحت کاری بسيار دقيق و کارشناسانه است و طبعا بر عهده کارشناسان متعهد است نه يک شخص و يک سليقه.
بنابراين مطلوب اين است که مصلحت را نمايندگان صالح همه بخش‌ها و طبقات جامعه از عالمان دينی، دانشگاهيان، کارشناسان و سياست‌مداران و... تشخيص دهند. حتی براين باورم که آنچه امام قبل از ترسيم قانون اساسی معين کردند، که تشخيص مصلحت بر عهده اکثريت نمايندگان مجلس باشد، به صواب نزديک‌تر بود.»

وی سپس دو نکته را يادآور شد؛ اول آنکه«حاکميت مردم بر سرنوشت و آزادی‌های اساسی و مردم‌سالاری و نظاير آن در متن انقلاب و از پايه‌های نظام مورد نظر بوده‌است» و دوم «شريعت در نظام اسلامی با اجتهاد پويا و کارساز (و البته رعايت موازين و فکر و فقه اسلامی) بسيار وسيع‌تر و راه‌گشاتر از ديدگاه‌های تنگی‌است که احياناً با امام و اصل انقلاب هم سازگار نبوده و نيست و در غيبت امام می‌کوشد که خود را متولی انقلاب و اسلام بداند و درصد حذف همه افکار و گرايش‌هايی است که نمی پسندد.»

خاتمی سپس در پاسخ سئوالی که با اشاره به رواج گفتمان‌هايی چون استقلال‌خواهی و حفظ تماميت ارضی، پيشرفت اقتصادی و سازندگی و تکيه بر آزادی‌های اجتماعی و حقوق فردی و به‌عبارت ديگر، از او درباره مهم‌ترين دغدغه دهه چهارم انقلاب اسلامی را جويا شد، گفت:«استقلال‌خواهی، تماميت ارضی و نظاير آن از اصيل‌ترين خواست‌های انقلاب و مردم ما بوده‌است و دورانش هم تمام نشده‌است. پيشرفت اقتصادی و سازندگی نيز از اهداف بلند جامعه انقلابی ماست؛ آزادی و حاکميت بر سرنوشت نيز، هم از مبانی و هم از هدف‌های والای انقلاب و برخاسته از خواست تاريخی ملت است.»

وی افزود:«آنچه در دوران اصلاحات مطرح شد، اين بودکه پس از طی دوران پر بحران جنگ و ترور و نيز با حرکت موفق جامعه به سوی استحکام پايه‌های اقتصادی و مديريت جامعه، ما به دوران ثبات رسيده‌ايم و جا دارد که استثناها که مختص به دوران‌های بحرانی است، جای خود را به قاعده بدهد که مهم‌ترين آن استحکام پايه‌های حاکميت مردم بر سرنوشت است و به موقعيتی رسيده‌ايم که به سوی تکميل الگوی مورد نظر انقلاب برويم.»

رئيس دولت اصلاحات، يادآور شد:« هدف ما در دولت اصلاحات تحقق کامل؛ يعنی نظامی مردم‌سالار با محوريت مردم و رأی آنان و مسئوليت پذيری حکومت و تأمين لوازم مردم‌سالاری يعنی آزادی‌های اساسی و تکيه بر حقوق مردم و پاس‌داشت حق و حرمت و کرامت همه کسانی که زندگی در چارچوب قانون اساسی را پذيرفتند با هر عقيده و گرايشی؛ و نيز تأمين بيشتر و بهتر و پيشرفت اقتصادی و اجتماعی و شکوفايی فرهنگی و تقويت پايه‌های عزت بين‌المللی و تأمين امنيت پايدار با محوريت مردم و... بوده است.»

وی تاکيد کرد:« دغدغه امروز و فردای من نيز، اهتمام به بنيادهای انقلاب‌اسلامی و مبنا قرار گرفتن قانون اساسی و پرهيز ازبرداشت‌ها و تعبيرها و تفسيرهای ناسازگار با روح و حتی نصّ قانون (چه رسد به نقص قانون اساسی) و به رسميت شناختن حق حاکميت مردم و جدی‌گرفتن مردم‌سالاری و تن‌دادن به همه لوازم آن که آزادی‌های اساسی و بهره‌گيری از همه امکانات داخلی و بين‌المللی برای پيشرفت همه‌جانبه و تأمين عدالت در همه ابعاد و پافشاری بر آرمان استقلال خواهی و هوشياری در برابر فزون‌طلبی قدرت‌های سلطه‌طلب از اهمّ آنهاست.»

رئيس دولت اصلاحات با اشاره به تيين مبانی نظری اصلاحات که توسط او پيش از اين صورت گرفته است، اظهار داشت:«من اصلاحات واقعی را دارای ريشه‌های با قدمت بيشتر از يکصد سال می‌دانم و انقلاب‌اسلامی را يکی از فرازهای تکاملی اين حرکت تاريخی می‌دانم که پايدار است و نيرومند که در عمق جامعه در جريان است.»

وی همچنين در پاسخ به اين سئوال که «برخی از منتقدان بر اين باورند در دوره هشت ساله زمام‌داری شما با تکيه برآميزه‌هايی چون آزادی، حقوق و کرامت انسانی، حدود و مرز احکام دينی و شرعی مورد تعرّض و يا بی‌توجهی قرار گرفته‌اند»، تصريح کرد:« ابداً چنين نيست. چرا بايد تصور شود که آزادی و حقوق و کرامت انسانی تعارض با احکام الهی دارد؟»

رئيس بنياد باران افزود:«آنان که احکام الهی را در تعارض با کرامت و آزادی انسان می‌دانند از حقيقت دين خدا آگاه نيستند يا مغرضانه، توهّمات خود را بر اصل دين می نشانند.»

خاتمی تاکيد کرد:« بزرگترين خدمت به دين در يک نظام منتسب به دين اين‌است که مردم احساس‌کنند در سايه دين مورد حرمت هستند، به نام دين آزادی‌های اساسی آنان (و نه ولنگاری‌ها) تأمين می‌شود و به نام دين زمينه پيشرفت همه‌جانبه و عدالت، فراهم می‌آيد.»

وی با بيان اينکه «بارها گفته‌ام دو جريان افراطی و تفريطی در متن جامعه و تاريخ ما وجود دارد که دين و آزادی را در مقابل يکديگر می‌دانند»، گفت:« منتهی يکی می‌گويد تا دين بماند آزادی بايد از ميان برخيزد و ديگری می‌گويد برای تأمين آزادی بايد دين را کنار بگذاريم.»

رئيس دولت اصلاحات ادامه داد:«من می‌گويم دين و آزادی می‌توانند و بايد در آغوش هم باشند. دين، آزادی را لطيف و اخلاقی می‌کند و آزادی (نه بوالهوسی)، پويايی دين را تضمين می‌کند و سبب می‌شود که دين خدا که متعلق به همه عرصه‌ها و نسل‌ها است از تصلّب و عادت‌زدگی و توهّم رها شود.»

در ادامه اين گفتگو، سيدمحمد خاتمی به دفاع از کارنامه دولت اصلاحات پرداخت.

او اظهار داشت:«به استناد آمار و شهادت منصفان، اصلاحات دولتی موفق در عرصه اقتصاد، مديريت و روابط بين‌الملل و... بوده‌است. البته منظور اين نيست که هيچ مشکل و کمبود و نقص وجود نداشته، ولی با حرکت علمی و مدبّرانه و علی‌رغم همه موانع ساختاری و رفتاری ، سمت و سوی جامعه به سوی بهبودی، عزّت و برخورداری بوده است.»

رئيس‌جمهور سابق کشورمان ادامه داد:«با حدود۱۶۰ميليارد دلار درآمد نفتی در هشت سال، کارهای بزرگی صورت گرفت. منابع بانک‌ها از اينکه در اختيار دولت و پوشاننده ضعف‌ها و مشکلات و نيز زمينه ساز رانت و سوء استفاده باشد، در مسير آزاد شدن قرار گرفت و تقويت شد و حتی برای پرداخت بدهی‌های دولت به آن‌ها برنامه‌ريزی و اجرا شد.»

وی يادآور شد:«محدوديت اعتبار از بانک‌ها و بيمه های خارجی رفع شد و سرمايه‌گذاری در ايران رونق گرفت و ميلياردها دلار اعتبار در اختيار بخش خصوصی قرار گرفت. ده‌ها طرح بنيادی و بزرگ در زمينه نفت، گاز و پتروشيمی و فولاد و محصولات زيربنايی وارتباطات شروع شد و به نتيجه رسيد.»

خاتمی تصريح کرد:«عسلويه کانون افتخار آميز تکنولوژی و سرمايه‌گذاری و توليد و زمينه‌ساز صادرات صنعتی شد. ده‌ها هزار نفر از متخصصان و نيروی‌کار عادی به کار مشغول شدند.کافی است بررسی کنيد که همين عسلويه اکنون در چه وضعی است تا ادعای ما بر کار آمدی دولت قبلی و مشکلات دولت فعلی آشکار شود و اين در حالی است که در مدت ۴ سال حدود ۳۰۰ ميليارد دلار درآمد نفتی داشتيم.»

وی همچنين اظهار داشت:« ما با همه محدوديت‌ها، ذخيره ارزی قابل قبولی داشتيم که بخش مهمی از آن با تسهيلات به بخش خصوصی تزريق شد که طرح‌های خوبی هم در تهران و شهرستان‌ها به ثمر رسيد و حدود ۱۵ميليارد دلار هم در حساب ذخيره ارزی به دولت بعدی تحويل شد. بررسی کنيد اين صدها ميليارد دلار چه شد و حساب ذخيره ارزی و ميزان بهره‌گيری بخش خصوصی از اين حساب در چه وضعی است؟»

رئيس‌جمهور سابق کشورمان با اشاره به خودکفايی گندم، تشکيل وزارت رفاه و تأمين اجتماعی و برداشته شدن گام‌های سنجيده به سوی عدالت اجتماعی عزّت‌آميز در دولت اصلاحات، گفت:«امروز را با ديروز مقايسه کنيد، وضع معيشتی مردم، کارگران، کشاورزان و اصناف و فاصله بخش‌های پردرآمد با کم درآمد چگونه است ؟ تا آشکار شود (و بحمدالله آشکار هست) که چه زمانی بهتر و بيشتر برای اقتصاد، عدالت، علم و پژوهش و صنعت و... کارشده است، مقايسه وضع گرانی،تورم ،بيکاری و رشد اقتصادی و ديگر عوامل، همگی شاهد صادق و بسيار گويا بر قابل قبول بودن وضعيت در گذشته است.»

وی با بيان اينکه « سنجيده‌ترين برنامه‌های پس از انقلاب در دولت اصلاحات تدوين و تصويب شد»، يادآور شد:« برنامه سوم را با موفقيت قابل قبولی اجرا کرديم. چشم‌انداز بيست‌ساله در زمان ما تدوين و تصويب شد، برنامه چهارم اجرا نشد و حتی علی‌رغم تکليف قانونی، گزارش کار هم به مجلس داده‌نشد. آيا نسبت به اهداف چشم‌انداز بيست‌ساله از سال مبدأ جلو آمده‌ايم يا به عقب رفته‌ايم؟»

خاتمی در بخش پايانی اين گفتگو اظهار داشت:«ما معتقديم دين در سپهر حيات اجتماعی بشر دخالت دارد و متعلق به همه زمان‌ها و عصر هاست و آن را دارای ظرفيت و انعطاف برای تطابق با شرايط زمان و مکان می‌دانيم و طبعا دين نسبت به پر فايده‌ترين و کم هزينه‌ترين نظام اجتماعی و مديريت که حاصل تکامل زندگی بشری است، يعنی "مردم سالاری" نمی‌تواند بی‌تفاوت وبا آن در تضاد باشد، همچنان که نيست.»

وی ادامه داد:«اين که در انقلاب اسلامی، "جمهوری اسلامی" به عنوان نظام مورد نظر طرح و تصويب می‌شود يک تصادف نيست و امام به صراحت می‌گويند مراد ما از جمهوری همان است که در دنيا رايج است؛ منتها وفادار به ارزش‌ها و معيارهای دينی و الگويی چون حکومت مولا اميرالمومنين (ع)؛ همين امر دليلی بر سازگاری دين با مردم‌سالاری است.»

رئيس‌جمهور سابق کشورمان تصريح کرد:«دولت اصلاحات بی‌آنکه ذره‌ای از مصالح و منافع ملی عدول کند و ارزش‌ها و اصول بنيادين انقلاب و جامعه را زير پا بگذارد؛ در حد توان خود توانست استقلال و سربلندی و عزت ملت را تأمين و بسياری از خطرات را از کشور و مردم، دفع و بسياری از منافع ملی را استيفا کند.»

خاتمی يادآور شد:«درست است که تنش‌زدايی و اعتمادسازی در عين پايبندی به منافع و مصالح ملی، اساس سياست خارجی ما بود؛ ولی از ياد نبريم که پيشرفت اساسی در برنامه صلح‌آميز هسته‌ای متعلق به دوران ما است؛ بی‌آنکه بخواهم تلاش پيشينيان و پسينيان را ناديده بگيرم.»

رئيس دولت اصلاحات تاکيد کرد:«اعتراف به حق ملت ايران برای داشتن فناوری صلح آميز هسته‌ای (نه فقط انرژی اتمی) متعلق به دوران ماست. ما راهی را انتخاب کرديم که اگر درست ادامه می‌يافت (و البته اگر تعلّل و اشتباه غرب به خصوص اروپا نبود) نه تنها امروز واقعاً تکنولوژی صلح‌آميز هسته‌ای را بهتر و گسترده تر از امروز داشتيم، بلکه پرونده ما در شورای امنيت سازمان ملل نبود.»

وی افزود:« سياست درست زمان ما نه تنها مانع وارد شدن خسارت‌های مادی و معنوی فراوان به ملت شد، بلکه با همه تنگناها و دشمن‌کامی‌ها توانست امکانات و منابع فراوانی را برای ملت و پيشرفت کشور جلب کند.»

سيد محمد خاتمی با بيان اينکه«اعتبار ما در صحنه بين المللی و عزت و احترامی که مردم ايران داشتند قابل قياس با امروز نبود»، خاطر نشان کرد:«خوب است در اين باب دست‌اندرکاران سياست خارجی دولت ما و نيز متصدّيان پرونده هسته‌ای در فضايی آزاد و منصفانه سخن بگويند تا حقيقت بيشتر و بهتر روشن شود. هرچند که متأسفانه هر گاه در اين باب سخنی هم گفته شد با حملات و تهاجمات يک جانبه روبرو شده‌است.»