عکس‌العمل‌های به‌شدت متفاوت دو دانشگاه انگليسی نسبت به بازداشت دو دانشجوی ايرانی، ايان بلک، روزنامه گاردين، ترجمه از آريابرزن

جمعه ۴ تيرماه ۱۳۸۸ - ۲۵ ژوئن ۲۰۱۰ - روزنامه گاردين
نويسنده: ايان بلک - سردبير خاورميانه گاردين

محمدرضا جلايی پور، دانشجوی دکترای آکسفورد که سال ۲۰۰۹ در کارزار انتخاباتی ميرحسين موسوی مشارکت داشت، ده روز قبل بازداشت شد، او اولين بار يکسال پيش کمی بعد از انتخابات بحث برانگيز بازداشت شده بود. بازداشت محمدرضا درست زمانی اتفاق افتاد که با همسرش فاطمه شمس، در دوبی سوار بر هواپيما می شد تا به آکسفورد بيايد.

جلائی پور ۲۷ ساله از ۸۰ روزی که در زندان مخوف اوين در حبس بسر برد ۵۰ روزش را در انفرادی گذرانيد. پس از آزادی موقت از آنجا که به علت توقيف پاسپورتش امکان مسافرت به خارج را نداشت در ايران نزد پدر و مادرش ماند. مقامات ايرانی با تهديد از فاطمه شمس خواستند به ايران باز گردد اما او همچون همسرش دانشجوست در آکسفورد ماند تا به تحصيلاتش ادامه دهد.

در چهاردم ماه ژوئن ۲۰۱۰،به همسر فاطمه شمس اطلاع داده شد تا برای دريافت پاسپورتش به مسجد برود تا، اما در عوض پنج مامور لباس شخصی او را به خانه بازگرداندند، منزل او را گشتند و وسايلش را توقيف کردند. هنوز مشخص نيست چرا او را برای بار دوم، بازداشت کرده اند،خانم شمس، می گويد اين يک آدم ربايی است.

پرفسور مارگارت مک ميلان، مدير کالج سنت آنتونی دانشگاه آکسفورد در نامه ای اعتراض آميز خطاب به آيت الله علی خامنه ای نوشت:
"اين شيوه شايسته جمهوری اسلامی ايران نيست و باعث آزار محمدرضا و همسر و خانوده اش شده است، غم و اندوه دورافتادن از همسرش برايش کافی نبود، اکنون فاطمه مورد ظلم مضاعف گروهی قرار گرفته که پشت نام ارتش سايبری ايران مخفی شده اند. من شما را تشويق می کنم که پيگيری گنيد که چه کسانی پشت اين گروه هستند و آنها را متوقف کنيد."

بی هيچ تعجب، پاسخی از خامنه ای دريافت نشده است، اما خبر ارسال نامه مک ميلان از بی بی سی فارسی گزارش شد که به صورت گسترده ای در ايران مخاطب دارد، خانم شمس از اين نامه و ديگر بيانيه ها بسيار سپاسگذار است.

اما داستان احسان عبده تبريزی، دانشجوی دکترای دانشگاه دوراهم، بسيار متفاوت است، او از اوسط ماه ژانويه ۲۰۱۰ بعد از مسافرت به تهران برای ديدار خانوده اش در زندان به سر می برد.

احسان عبده تبريزی ۵۰ روز را در انفرادی به سر برده و وضعيت سلامتيش وخيم گزارش شده است، او فعال سياسی نبوده است ، اما دوستانش احتمال می دهند دليل بازداشت او ممکن است فعاليت های پدرش، حسين، مدير روزنامه توقيف شده و اصلاح طلب سرمايه باشد؛ چرا که احمدی نژاد را مورد مورد انتقاد قرار داده بود، احمدی نژادی که ادعای پيروزی بر موسوی در انتخابات تابستان گذشته را دارد. برخی می گويند احسان در زمان حضورش در انگلستان تحت نظر و تجسس (مقامات ايرانی) بوده است.

تا همين هفته، دانشگاه دورهام حتی از تاييد اينکه عبده تبريزی بازداشت شده است، خودداری می کرد ، خبرنگاران پرسشگر با ديوار غير قابل نفوذ دانشگاه مواجه می شدند که به آنها توصيه می کرد مطبوعاتی کردن اين قضيه ممکن است احسان را در خطر قرار دهد.

يکی از دوستان احسان ميگويد: "دانشجوان ايرانی که سعی در اعتراض به تصميمات دانشگاه را داشتند از آن منع می شوند و به آنها خصوصی گفته می شود اين کار بسيار غلط است"، دوست ديگری، از اين بابت معترض است که: "به دليل عدم واکنش نسبت به اين اقدام، رژيم ايران هيچ فشاری را برای توضيح در مورد اين بی عدالتی حس نمی کند."

همکاران و هم دانشگاهيان احسان در دانشگاه اسکس جايی که عبده تبريزی در آن فوق ليسانس را خوانده بود، امضای طومار برای آزادی او رابا موفقيت به پايان رسانيدند، طوماری که بلافاصله با واکنش تهديد آميز سفارت ايران مواجه شد که آنان را از دخالت در" مسايل داخلی ايران" منع می کرد.

اساتيد سرافکنده دورهام سپس از اقدام اسکس پيروی کردند اما دانشگاه به کارمندانش اخطار داد که می توانند فقط به صورت شخصی اين طومار را امضا کنند، و اطمينان يابند که سکوت دانشگاهی در اين مورد پيگيری شود، کاری که کاملا در تضاد آشکار با اقدام آکسفورد برای جلايی پور است.

دورهام ديروز بالاخره برای گاردين يک بيانيه صادر کرد و اطلاع داد که عطف به سفارت ايران، عبده تبريزی به اتهام به خطر انداختن امنيت ملی و آسيب رساندن به اموال عمومی در طی تظاهرات روز عاشورا در ماه دسامبر بازداشت شده است. اين همان تظاهراتی است که حدود ۱۰۰۰ نفر ديگر نيز طی آن بازداشت شده اند.
پرفسور آنتونی فا ستر، سخنگوی رياست دانشگاه اين مطلب رابيان داشت : "ما امنيت و ايمنی دانشجويانمان را بسيار با اهميت می دانيم، و به محض بالا گرفتن نگرانی ها، تحقيقات خود را آغاز کرديم اما دريافت اطلاعات از ايران بسيار سخت است".

دوستان عبده تبريزی معتقدند که اين بيانيه صادقانه نيست و آنرا جدی نمی گيرند و ادعا می کنند که دانشگاه دورهام به اين دليل مايل به صدور اعلاميه نيست که ارتباطهای کاری بسياری با سفارت ايران و موسساتی همچون "انجمن خيريه مهديه در قم" و يا سازمان ميراث فرهنگی در تهران دارد.

دانشگاه دورهام اين ادعا را رد می کند و به صورت غيرمستقيم به نيت سياسی طرفداران عبده تبريری اشاره می کند . "دانشگاه به ارتباط با خانوده احسان ادامه داده و خواهد داد، و با مشورت از منابع مستقل سياسی به پيگيری با سفارت ايران در لندن نيز ادامه خواهد داد" بيانيه پرفسور فاستر اين را هم اضافه می کند که " ما به دريافت پاسخی مثبت اميدواريم، اما در عين حال به بازبينی مساله به صورت دقيق و بازنگری در مواضع خودمان به نيز ادامه می دهيم، تا مطمين شويم که هر اقدامی که انجام می دهيم، بهترين نتيجه را برای احسان در بر خواهد داشت. ما مايل نيستيم که هيچ نظر ديگری را در اين مرحله ارايه کنيم."