همايون شجريان: قطعات گمشده تاريخ موسيقى، اصغر نعيمى، شرق

سينماى ايران از ديرباز تاكنون هيچ گاه توجه مشخص و حساب شده اى در روى آوردن به توليد فيلم براساس و مبناى ژانرها نداشته، هرچند بدون برنامه ريزى مشخص در گونه هاى مختلفى از جمله ملودرام، پليسى، اكشن، كمدى، فيلم هايى ساخته شده اما از سوى ديگر ژانرهايى ديگر مثل ژانر ترسناك يا موزيكال همواره فراموش شده بوده. اين البته دليل نمى شود كه سينماگران ايرانى غافل از جذابيت هاى استفاده از موسيقى و حضور خوانندگان در سينما نيز باشند. تاريخ سينماى ايران مملو از فيلم هايى است كه عناصر اصلى جذابيت خود را از موسيقى و به طور مشخص حضور خواننده اى خاص و صداى او به عنوان بازيگر و خواننده توام و يا صرفاً خواننده، برده اند، اين مسئله البته با پيروزى انقلاب و شبهاتى كه در مورد حضور و نقش موسيقى در جامعه وجود داشت، كاهش يافت و سپس متوقف شد. البته به مرور از ميان رفت اما گام هاى آغازين رفع اين محدوديت از طريق نفى موسيقى پاپ و بها دادن به موسيقى سنتى شكل گرفت. مرحوم على حاتمى در دلشدگان، با استفاده از صداى محمدرضا شجريان جذابيت هاى اثر را چند برابر كرد و اين فيلم و موفقيت آن نقش فراوانى در رواج موسيقى سنتى و استفاده از آن در سينماى ايران داشت. حالا و پس از چند سال كه از زمان نمايش دلشدگان مى گذرد يك بار ديگر خانواده شجريان بار عمده جذابيت يك اثر سينمايى را بر دوش مى كشند.

اين بار همايون شجريان فرزند محمدرضا شجريان با صداى دلنشين اش به تصاوير يدالله صمدى در شهر آشوب لطف مضا عفى داده، صرف اين حضور علت انتخاب وى به عنوان چهره امروز نيست. بلكه اهميت صداى همايون شجريان در شهر آشوب فراتر از خواندن يك خواننده روى تصاوير يك فيلم، امكانات حسى گسترده اى است كه به واسطه فقط و فقط صداى اين خواننده در اختيار فيلم گذارده شده، اين شايد از دفعات معدودى باشد كه تصور يك فيلم سينمايى، بدون حضور صداى خواننده اش غير ممكن است و بسيارى بر اين عقيده و باور هستند كه شهر آشوب، بدون صداى همايون شجريان فاقد جذابيت هاى لازم براى تماشا مى شد. موضوع فيلم اشاراتى مستقيم به فرهنگ كهن پارسى و ايرانى دارد و چه چيز جز صداى يك خواننده موسيقى سنتى قادر است تبلور اين فرهنگ و نماد مشخص آن باشد. در اين ميان البته نمى توان نقش موثر محمدرضا درويشى به عنوان سازنده موسيقى متن شهر آشوب را از ياد برد. درويشى از آن دسته آهنگسازان است كه دلبستگى خاصى به موسيقى ايرانى و اصيل آن دارد و سواى آهنگسازى به عنوان يك محقق موسيقى همواره در پى يافتن قطعات گمشده تاريخ موسيقى اصيل ايرانى شده و جالب آن كه سال ها پيش موسيقى متن دلشدگان را نيز درويشى ساخته و حضور و هنرش در آن فيلم نيز از نقاط اوج كارنامه او و موسيقى فيلم سينماى ايران به شمار مى رود. بايد اميدوار بود كه چنين حضور تاثير گذارى در شهر آشوب به رشد و رواج استفاده از موسيقى اصيل ايرانى در سينماى ايران بينجامد.