آموزش آواز و يک ضرورت، به مناسبت برگزاری کارگاه تخصصی آواز شجريان در فرهنگستان هنر، مهر

يکدستی و يکپارچگی هيئت گزينش هنرجويان آواز با وجودی که لازمه يک کار مشترک و از نقاط مثبت اين کار محسوب می شود اما در وجود خويش نقصی را دارا است که قطعا توجه بدان می تواند به اکمال و چند وجهی بودن کلاس بيانجامد .
امروزه موسيقی آوازی ايران به دليل حضور استاد محمد رضا شجريان - به نوعی - مورد توجه ترين و قابل اعتنا ترين بخش موسيقی ايرانی را به خويش اختصاص داده و محل تجمع و تمرکز همه نگاهها و نوشته ها و از طرفی هم آسيب پذيرترين و در عين حال قابل انتقاد ترين بخش ، به دليل ويژگی پردازندگان بدين رشته است .

از ويژگی های بارز پردازندگان اين رشته ( آوازخوانان ) سيطره حسن حنجره و اقناع خوانندگان به همين نعمت الهی و بی نياز انگاشتن خويش از مطالعه و تعلم و آموختن و تکميل دانسته ها و نا دانسته ها و آشنايی با ديگر علوم و فنون را می توان نام برد و ... .

به هر حال استاد شجريان در جايگاهی واقع شده است که از وی می توان به عنوان نماد فرهنگی - هنری ايران در مجامع و محافل هنری جهانی نام برد . اينکه شان و جايگاه او چگونه حاصل شده است و تا چه ميزان به شرايط اجتماعی و سياسی مربوط می شود موضوع سخن ما نيست . اما تاثير شگفت ايشان بر خوانندگان و هنرجويان آواز ( همدوره و نسل های بعدی اش ) تا به اينجاست که در آواز اکثر خوانندگان جوان و خوش آتيه حتی آنها که شاگرد مستقيم و سينه به سينه استاد نبوده اند رنگ و بوی شجريانی به گوش و چشم ومشام می خورد .

محمد رضا شجريان با وجود اينکه در تعريف هنری اش همواره مجری بوده وکمتر معلم محسوب می شود ( برخلاف افرادی چون برومند – صبا – خالقی – کريمی که وجه معلمی آنان بر وجه اجرايی آنان چربش داشته است ) ولی گويا با هر اجرا و ارائه هر کاست ، کلاسی را داير نموده که امروزه بيشترين هنرجو و به اصطلاح خروجی را نسبت به ديگر اساتيد آواز داشته و دارد . قابليتهای او نشان می دهد که تا چه ميزان استفاده و بهره گيری از اساتيد متفاوت و مختلف الروش بر قوام و شکل گيری و تکامل هنرجو تاثير و سازندگی دارد و غفلت از اين نکته که هنرجويان امروزين آواز را به يک بعدی بودن تهديد می کند . خوشبختانه در خبرها آمده بود که کارگاه تخصصی آواز يا به اصطلاح اهل موسيقی ( دوره عالی ) آموزش آواز به همت فرهنگستان هنر توسط استاد محمد رضا شجريان برگزار خواهد شد و ... .

فرهنگستان هنر طبق آنچه در شروع کار و تاسيس و قبل از آن به هنگام شکل گيری هسته اوليه و نطفه هنری اش در ذهن و ضمير اهل هنر ايجاد کرد در طول فعاليت چند ساله اش نتوانست بر اميدها فزوده و يا از انتظارات ايجاد شده بخشی را بر آورده سازد، در حالی که به دليل وجود هنرمندی مطلع و فاضل به نام مهندس مير حسين موسوی که اساسا کشف و معرفی استعدادها و هنرمندان گمنام و جوان و برکشيدن و حمايت کردن از آنان از خصايص بازر اوست و از طرف ديگر وجود امکانات و بودجه و از همه مهمتر همدلی و همراهی هنرمندان با اين مجموعه ، بسيار بر اميدواريها می افزود و چشم انداز درخشانی را در افق مبهم فرهنگی هنری کشور ترسيم می نمود ، باز هم متاسفانه : ای بسا آرزو که خاک شده ... .

به هرحال نگاهی به گذشته کاری و فعاليت گروه ها در اين فرهنگستان مويد اين نکته است که رشته موسيقی هم گويا در مجموعه رشته های هنری فرهنگستان هنر ، مهجورترين و متروک ترين بخش به شمار می آيد که اميد با اين تصميم شروع و آغازی برای جبران مافات باشد ... .

واما در باره اين اتفاق خجسته بايد گفت که همکاران استاد که به عنوان دستيارانش با او در اين مجموعه همکاری دارند از جمله هنرمندان و آوازخوانان خوب کشور محسوب می شوند : محسن کرامتی – علی جهاندار و حميد رضا نور بخش که به همراه قاسم رفعتی و يکی دو نفر ديگر همگی از شاگردان و فرهيختگان مکتب و مدرس حضوری استاد هستند که در آزمون مذکور به عنوان دانشيار و استاديار ، استاد را در گزينش و انتخاب هنرجويان ممتاز و صلاحيت دار همراهی می کنند که بسيار شايسته و شايان تقديراست . اين يکدستی و يکپارچگی با وجودی که لازمه يک کار مشترک و از نقاط مثبت اين کار محسوب می شود ، اما در وجود خويش نقصی را دارا است که قطعا توجه بدان می تواند به اکمال و چند وجهی بودن کلاس بيانجامد و آنهم مشکلی است که امروزه همه خبرگان اهل موسيقی بارها و بسيارها به اشارت به تلويح يا آشکارا و به تصريح به آن پرداخته اند و سئوال می کنند که چرا اين روزها از چند آوايی و تنوع آوازی در موسيقی ما خبری نيست و همه می خواهند مثل محمد رضا شجريان بخوانند و يا از ايشان تقليد می کنند و ميدان آواز ايرانی از صداها و سبکها و لحنهای متفاوت خالی است .

به نظر می رسد اگر به اين مجموعه دو سه نفره که بر آمده از مکتب و متاثر از شيوه استاد شجريان ( با محوريت سبک طاهر زاده ) هستند، چند مدرس ديگراضافه می شد می توانست اين مجموعه را کاملتر سازد و باز هم اين نکته که با توجه به فرموده استاد شجريان که هنرجوی زن را بايد معلم زن آموزش بدهد حضور هنرمندانی چون خانم" افسانه رثايی" و خانم "معصومه مهرعلی" که اتفاقا هر دو هنرآموخته و تعليم يافته از دو سکب ( کريمی – شجريان ) و برخوردار از تعاليم هر دو استاد هستند جايشان در مجموعه همکاران استاد خالی است.