بازی هندی ها با صلح ايرانی، دومين دارنده گاز جهان، گران می خرد، ارزان می فروشد، علی خرد پير، همشهری

حافظه کوتاه مدت توده ها سبب شده تا عملکرد پراگماتيستی در دولت های ايران محبوبيت يابد . هر چه اين حافظه کوتاه تر باشد ، تغيير مواضع و سياست گذاری ها و حتی تغيير استراتژی سريع تر روی می دهد . زمان زيادی از زمستان سخت ۸۶ نگذشته است . زمستانی که در اقصی نقاط کشور به ويژه شمال و شمال غرب مردم در اوج سرمايی که به گفته دولتمردان در نيم قرن گذشته بی سابقه بوده است ، بدون سوخت کافی شب و روز سر کردند . از اين اتفاق در وقت وقوع به اندازه ای که می شد گفته شد و همه گرفتاری ملت جز از سر قطع صادرات روزانه ۲۵ ميليون مترمکعب گاز از ترکمنستان به مرزهای سبز شمال ايران نبود .

ترکمن ها که پيش از آن هم در صادرات گاز خود به همسايه جنوبی پيمان شکسته بودند ، سال گذشته پس از تهديدی که از سوی طرف مقابل جدی گرفته نشد ، شير گاز را به سوی ايرانيان بستند .

غلامحسين نوذری وزير نفت دوم محمود احمدی نژاد ، حالا با نخستين آزمون خود رو به رو بود . آزمونی که بايست از آن در برابر شخص اول هيات دولت ، پيروز بيرون می آمد و از سويی هم اين ميان جان مردم در خطر بود . وزير نفت با صدايی رسا و واژه هايی مفهوم ، اعلام کرد تا زمانی که دولت ترکمنستان به از سر گيری صادرات گاز به ايران روی نياورد ، هيچ مذاکره ای درميان نخواهد بود .

وزير نفت حالا رفته رفته گفته های گذشته اش را نقض می کرد که گفته بود ترکمن ها بر اساس مشکلات فنی جريان گاز را در مرز بسته اند و سخنی از تجديد نظر در قيمت درميان نيست .

وزير با رد هرگونه مذاکره ، تلويحا مهر تائيد بر اين خبر می زد که دولت ترکمن ، طالب دريافت مبلغی بيشتر برای گاز صادراتی است با اين همه چندی بعد ، پس از پيش قدمی وزارت امورخارجه ، وزارت نفت هم در مذاکرات وارد شد . اگرچه آمد و شد ها به تهران و عشق آباد طولانی تر از آن شد که گمان می رفت اما ، در کمال ناباوری علی کردان در جايگاه قايم مقامی وزير نفت در حاشيه نمايشگاه نفت ، گاز و پتروشيمی به خبرنگاران گفت که افزايش بهای گاز وارداتی ما از ترکمنستان بلا مانع است . ناباوری از آن روی بود که يک سال پيش از آن ، به هنگام تعلل در اجرای تعهد به جريان انداختن ۲۵ ميليون مترمکعب گاز در خط لوله ، چانه زنی ها بر سر قيمت ، بها را افرايش داده بود و دولت جمهوری اسلامی هم دلخوش بود از آنکه در قبال اين امتياز اعطايی ، در يکی از بندهای قرارداد آورده است که تجديد نظر در بند قيمت تا سه سال امکان پذير نخواهد بود .

ترکمن ها اما در برابر دومين دارنده گاز طبيعی جهان زورمندانه ظاهر شده بودند . به مفاد قرارداد اصلاح شده وقعی نگذاشتند و باز هم خواستار افزايش قيمت شدند و در نهايت هم در پشت درهای بسته امضا را از مقامات ايرانی گرفتند.

پس از آن همه خسارت و رنج ، در آستانه فصل گرم ، اما گاز ترکمن ها به سوی خاک ايران هدايت شد بی آنکه وزير پاسخ دهد آن همه تهديد چه بود اين پشت کردن به تنها امتياز ايران در قرارداد چه ؟.
وزير حالا ، درگير خط لوله صلح است . اين شايد دومين آزمون است در برابر احمدی نژادی که وزير اول را اگرچه چهارمين گزينه معرفی شده به مجلس اصولگرايان بود اما تنها ۲۰ ماه به کار مديريت گمارد .

پس از آخرين تير صلح

سفر احمدی نژاد به شهرهای شمال کشور ، در زمستانی که گذشت چندان دور از ذهن و غيرقابل پيش بينی نبود . رئيس جمهوری هايی که چشم اميدی به ابقای سمت در دوره دوم دارند معمولا اين دست فرصت ها را از کف نمی دهند .
سفر به هند و گفتگو با نخست وزير اين کشور درباره انتقال گاز از مسير پاکستان اما چهره ای ديگر داشت. احمدی نژاد دست به کار شده تا با ياری حلقه مشاورانی که کم کم به دستگاه های اجرايی نيز راه يافته اند ، مشتری بی ميلی که به تازگی به سوی ترکمنستان گراييد و آنکه روزی عضو ناظر مذاکرات ترانس افغان بود و حالا امضا بر کاغذهای رسمی تفاهم نامه پاکستان و افغانستان زده را به سوی جمهوری اسلامی فرا خواند .

هندی ها اما قريب به يک سال است که از پيگيری مذاکره با ايران بر سر خريد گاز دست شسته اند . به واقع ، کردار سياست خارجی هند هوشمندانه تر از آن بود که به صراحت گاز ترکمنستان را در قالب طرح TAPI جايگزين خط لوله صلح اعلام کند . فشارهای دولت راست افراطی جرج بوش را هم پی در پی انکار کرده است که هرگز تاثيری بر موضع گيری اش در برابر خريد گاز از ايران نداشته است .

پيش بينی می شود که هند در آينده ای نزديک با رشد اقتصادی ۸ درصدی رو به رو شود و اينگونه است که فرزندان گاندی ، ديپلماسی خود را با آينده اقتصادی خود هماهنگ ساخته اند . اگرچه رئيس جمهوری اسلامی در دهلی نو به خبرنگاران گفته بود که تا ۴۵ روز آينده قرارداد خط لوله صلح به انجام خواهد رسيد. اما علی کردان که در اين سفر کوتاه ، احمدی نژاد را همراهی کرده بود در تازه ترين اظهار نظر خود پيش‌بينی کرده است که اين قرارداد حداقل تا ۴ ماه آينده حل و فصل و نهايی شود.

از آنسوی اما نخست وزير هند هرگونه توافق درباره حق ترانزيت با پاکستان را انکار کرده است . ماجرای سفر احمدی نژاد و دعوت وی از نخست وزير هند به خريد گاز ايران اما تير آخر دولت جمهوری اسلامی برای مذاکرات صلح بود .

خبر ها آنجا قابل تامل می شود که خبرگزاری های برون مرزی از امتياز گيری های هند سخن می گويند.

تحويل‌گاز در مرز هند ، اضافه نشدن بند بازنگری قيمت و دريافت تائيديه ذخاير گازی از جمله امتيازهايی است که هند در قبال توافق با ايران می خواهد .

شايد فراموش شده باشد که سيد هادی نژاد حسينيان معاون سابق امور بين الملل وزير نفت و سرپرست گروه مذاکره کننده ايرانی در خط لوله صلح ، پس از بازنشستگی اجباری خبر از کوتاه آمدن دولت بر سر قيمت داده بود . وزير جديد حالا آزمون ديگر بر سر راه دارد و هند هم همچنان به بازی ادامه می دهد حتی اگر احمدی نژاد را بارها و بارهايی ديگر ملاقات کند .

منتشر شده در روزنامه همشهری چاپ عصر