جشن صدسالگی نفت ايران در دانشگاه کلن، گزارش جواد طالعی، دويچه وله

ششم خرداد ماه (بيست و ششم مه): صد سال از فوران نخستين چاه نفت خاورميانه در مسجد سليمان می گذرد. رويدادی که زمينه ساز دگرگونی های سياسی بزرگ در ايران بود. به همين مناسبت، روز شنبه، همايشی در دانشگاه کلن برگزار شد.

همايش سالن شماره دو ساختمان اصلی دانشگاه کلن، همزمان با صدسالگی بهره برداری از نخستين چاه نفت خاورميانه، ايجاد شهر مسجدسليمان را نيز، جشن می گرفت. مبتکر اين برنامه، اختر قاسمی عکاس و خبرنگار آزاد مقيم کلن بود که خود از بختياری های مسجد سليمان است.

طرح برگزاری همايش، از چندماه پيش، در شبکه جهانی اينترنت، به آگاهی همکان رسيده بود و در اين فاصله، علاقمندان به موضوع، که بيش از نود درصد آنان مسجدسليمانی يا خوزستانی بودند، با ارسال حدود دو هزار پست الکترونيکی، از چنين ابتکاری پشتيبانی کردند.

برگزار کننده نشست، در ماه های اخير بسيار کوشيده بود که همکاری کنسرن بريتيش پتروليوم را، که در واقع جانشين شرکت نفت ايران و انگليس است، جلب کند. اين کنسرن، پس از مدت ها تلاش، سرانجام حاضر شد تعدادی کتاب و يک فيلم نيمه مستند مرتبط با تاريخ صنعت نفت ايران را برای همايش بفرستد.

در مراسم گشايش همايش، اختر قاسمی ضمن ارائه گزارشی از روند شکل گرفتن آن، به تاريخچه استخراج نفت در ايران و ايجاد شهر مسجد سليمان پرداخت و بر اين نکته تاکيد ورزيد که امروز، شهری که نقشی بنيادی در رشد اقتصادی ايران داشته است، در حال نابودی است و رهبران ايران هيچ توجهی به مشکلات آن، که کمبود آب آشاميدنی و رکود بازار کار مهمترين آن ها است نشان نمی دهند.

پس از آن، پژمان اکبرزاده پيانيست جوان مقيم هلند، قطعه "اوورتور شوشتری" مصطفی کسروی را اجرا کرد و فرشيد خداداديان، پژوهشگری که از ايران دعوت شده بود، با عنوان "مسجد سليمان، ديروز، امروز و فردا" سخنانی ايراد کرد. او، از جمله به آگاهی جمع رساند که مسجد سليمان در حال حاضر روزانه تنها دو ساعت آب لوله کشی دارد.

هدايت متين دفتری، نوه دکتر مصدق و پرفسور محسن مسرت استاد دانشگاه اسنابروک آلمان، سخنرانان ديگر همايش بودند. متين دفتری، تاريخچه خلع يد انگليسی ها را مرور کرد و پرفسور مسرت، زير عنوان "ثروت نفت: برکت يا آفت" اثرات بهره برداری از نفت را، بر اقتصاد و سياست ايران، مورد بررسی قرار داد.

پرفسور مسرت، يکی از نظريه پردازان برجسته در عرصه انرژی در آلمان است. عصاره نظر او، اين بود که در نتيجه اتکای ايران به درآمدهای نفتی، دولت به جای آن که پاسخگو و خدمتگذار مردم باشد، به ارباب آنان تبديل شده است.

محسن مسرت، از جمله گفت: " نروژی ها، درآمدهای نفتی خود را به سرمايه ای برای رشد اقتصادی و تضمين آينده خود تبديل کرده اند. اما کشورهائی مثل ايران، اين درآمد را صرف هزينه های جاری می کنند. همين امر سبب بهره مندی گروه های حاکم از ثروت ملی، افزايش حجم پول در گردش، رشد واردات، سرمايه گذاری در مجاری کاذب و در نهايت تشديد تضادها می شود".

بخش نخست همايش با نمايش فيلم نيمه مستند آرشيو بريتيش پتروليوم به پايان رسيد. اين فيلم، جريان تلاش های بی ثمر نخستين هيئت های اکتشافی انگلستان و فوران چاه شماره يک مسجد سليمان در سحرگاه روز ششم خرداد سال ۱۲۸۷ خورشيدی را نشان می داد.

بخش دوم همايش، پس از يک استراحت نيم ساعته و بريدن کيک تولد مسجدسليمان، با قطعه "فانتزی ژيلا" ی جواد معروفی آغاز شد که ياسمين ايمپرتو آن را با پيانو نواخت. سپس، پروفسور تورج اتابکی و دکتر رضا جعفری درباره طرح پژوهشی يی توضيح دادند که با عنوان "تاريخ صدساله کار در ايران" در هلند در دست تهيه است.

همايشی که در آن حدود ۱۲۰ نفر شرکت داشتند، با سخنرانی کوتاه مهدی جامی مدير راديو زمانه، پخش ويدئوئی سخنان سيدعلی صالحی، موسيقی بختياری با صدای مهين قاسمی و همنوازی گروه پيوند، و اجرای چند رقص به وسيله گروه بهار، به پايان رسيد.

جواد طالعی