نقش ایران در ایجاد ناامنی در افغانستان، دویچه وله

یک روزنامه دولتی در افغانستان ایران را اصلی‌ترین مسیر برای ورود شبه نظامیان به کشور خوانده است. با دکتر مصطفی دانش، کارشناس روابط ایران و افغانستان، در باره نقش ایران در ایجاد ناامنی در افغانستان مصاحبه کرده‌ایم.

روزنامه دولتی “انیس“ چاپ کابل در شماره روز یکشنبه (۶ مرداد) خود ایران را اصلی‌ترین مسیر برای ورود شبه‌نظامیانی دانسته که عامل ناآرامی در افغانستان هستند. این روزنامه می‌افزاید که افراط‌گرایان از راه ایران به راحت‌ترین شکل وارد افغانستان می‌شوند.درخواست روزنامه از دولت افغانستان این است که به هر طریق جلوی این روند را بگیرد.

به گزارش “انیس“ سه شبه‌نظامی خارجی، دو نفر از خاورمیانه و یک نفر از ترکیه پیش از آنکه ماموریت نظامی خود را آغاز کنند، دستگیر شده‌اند. تحقفیقات نشان داده‌اند که این سه نفر از راه ایارن به افغانستان آمده‌اند.

این روزنامه همچنین مینویسد که ایران “تونل تروریسم“ به وزیرستان است. وزیرستان در شمال غربی پاکستان واقع گشته و به عنوان پناهگاه اسلام‌گرایان و متحدان طالبان شناخته شده است که از آنجا به افغانستان حمله می‌کنند.

دولت ایران که بخاطر برنامه اتمی‌اش زیر فشار بین‌المللی قرار دارد، همواره انکار کرده است که از طالبان حمایت می‌کند.

مصاحبه‌ با دکتر مصطفی دانش

دویچه وله: موضوع امنیت افغانستان دغدغه اصلی مردم و دولت این کشور است. عوامل داخلی و خارجی مختلفی را برمی‌شمرند که چرا امنیت در این کشور برقرار نمی‌شود. کدام عوامل به نظر شما در حال حاضر در اینجا نقش بیشتری را بازی می‌‌کند؟

مصطفی دانش: طبیعتا عوامل داخلی نقش اساسی را در رابطه با بی‌ثباتی در افغانستان دارند، بخصوص در رابطه با نبود امنیت، و اینکه عده زیادی از مردم جنوب و شرق افغانستان از طالبان پشتیبانی می‌کنند. در واقع طالبان توسط پشتونهای ساکن در مناطق جنوبی و شرقی مورد حمایت قرار می‌گیرند. این پشتونها توسط پشتونها در آن طرف مرز افغانستان، یعنی در پاکستان، که از قبایل مشترک هستند، حمایت می‌شوند. این عامل اصلی تقویت نیروهای ضددولتی در افغانستان است.

دویچه وله: روزنامه “انیس“ که روزنامه‌ای دولتی در افغانستان است، در شماره روز یکشنبه‌اش (۵ مرداد)، ایران را اصلی‌ترین مسیر برای ورود شبه‌نظامیان که در آن کشور ناآرامی ایجاد می‌کنند دانسته و آن را حتی “تونل تروریسم“ خوانده است. تا چه حد این با توجه به مشاهداتتان و اخباری که در اختیار شما هستند، با واقعیت انطباق دارد؟

مصطفی دانش: طبق صحبتی که پیش از این کردم، عامل اصلی، عامل داخلی است و در واقع حمایت نیروهای داخل پاکستان است که از طالبان انجام می‌شود. طالبان چنین قدرتی را در مناطق جنوبی و شرقی افغانستان پیدا کرده‌اند و حتی به مناطق مرکزی و کابل و مناطق شمالی حمله می‌کنند. ولی در مورد عوامل دیگر، می‌شود از عاملهای دارای نقش دوم و نقش سوم صحبت کرد. یکی از این عامل‌ها جمهوری اسلامی است. سیاست جمهوری اسلامی همواره این بوده که بر پایه اصل “دشمن دشمن من، دوست من است“ عمل کند. در واقع سیاست جمهوری اسلامی دوچهره دارد. از یک طرف جمهوری اسلامی ادعا می‌کند که در حمایت از دولت آقای کرزای فعال است. ولی از طرف دیگر نیروهای نفوذی خودش را به داخل افغانستان می‌فرستد که بی‌ثباتی در آنجا بوجود آید و امنیت بوجود نیاید. آن هم به خاطر نیروهای آمریکاست که در غرب افغانستان، در نزدیکی مرزهای ایران قرار گرفته‌اند و موجودیت جمهوری اسلامی را به خطر انداخته‌اند و جمهوری اسلامی هم موجودیت خود را توسط این نیروها در خطر می‌بیند. طبیعتا این عامل بعدی است و عامل اصلی نیست. عامل اصلی همان است که من در ابتدا گفتم.

دویچه وله: بنابراین، اینکه دولت جمهوری اسلامی دولتی است که شیعه را نمایندگی می‌کند و طالبان سنی هستند، الان در اینجا هیچ نقشی ایفا نمی‌کند؟

مصطفی دانش: طبیعتا نه. شیعه بودن و سنی بودن زمانی نقش بازی می‌کند، که اختلاف داخلی مسلمانان در میان باشد. اما اختلافی که جمهوری اسلامی با افغانستان دارد، اختلاف با سنی‌های افغانستان نیست، بلکه اختلاف در رابطه با نیروهای امریکا و نیروهای ناتو در افغانستان است که جمهوری اسلامی خودش را مورد خطر می‌بیند. در این رابطه نیروها و فرقه شیعه نقشی بازی نمی‌کند، بلکه همان طور که گفتم پرنسیب این است که “دشمن دشمن من، دوست من است“. به خاطر همین است که نیروهای جمهوری اسلامی از سنی‌های افغانستان و حتی از نیروهای طالبان در حمله به نیروهای دولت مرکزی و نیروهای امریکایی و ناتو حمایت می‌کنند.

دویچه وله: در ضمن در روزنامه “انیس“می‌خوانیم که از عربستان و امارات متحده عربی انتقاد می‌شود که به طور جدی جلوی طالبان و القاعده را نگرفته‌اند. بدین ترتیب چه منافع مشترکی در اینجا ایران را با عربستان پیوند می‌دهد؟

مصطفی دانش: عربستان به طور سنتی همیشه در کنار طالبان قرار گرفته بوده است. عربستان کشوری است که در کنار امارات و پاکستان، دومین کشوری بود که حکومت طالبان را در آن زمان به رسمیت شناخت. عربستان از دید مذهبی در کنار طالبان قرار گرفته است. ایدئولوژی طالبان، ایدئولوژی عربستان و وهابیت است و در واقع عربستان سعودی در این مبارزه هنوز در کنار طالبان است و بخصوص بخش زیادی از نیروهای مذهبی عربستان سعودی و حتی از امارات به طالبان کمک می‌کنند. در این میان طبیعتا نقش ایران برای حمایت از طالبان و برای بی‌ثباتی در افغانستان، نقش مهمی است و ایران در کنار نیروهای زیادی از عربستان و امارات قرار گرفته است.

دویچه وله: با توجه به تهدیدهایی که این روزها از جانب امریکا شنیده می‌شود، شما چه چشم‌اندازی را می‌بینید؟ فکر می‌کنید که از طرف ایران باز این دخالتها در افغانستان صورت بگیرد؟

مصطفی دانش: این اولین بار نیست که ایران در افغانستان دخالت می‌کند. ایران در طول تاریخ همیشه در افغانستان دخالت می‌کرده است. بخصوص زمانی که جنگ شدیدی بین وحدت شمال و طالبان وجود داشت، ایران در کنار وحدت شمال در آن زمان قرار گرفته بود و نیروهای سپاه پاسداران، بخصوص لشگر قدس، به رهبری شخصی به نام تیمسار ناصری در شمال افغانستان مستقر بودند و با نیروهای وحدت شمال در مبارزه با طالبان همکاری می‌کردند. طبیعتا ایران، حتی اگر امریکا تهدید کند، دست از این تخریب خود در افغانستان برنخواهد داشت. تا زمانی که ایران بر این اعتقاد است که موجودیت نیروهای امریکا و ناتو برای موجودیت جمهوری اسلامی خطر بوجود می‌آورد، ایران در داخل افغانستان مثل سابق فعالیت خواهد کرد و نیروهای نفوذی خودش را به افغانستان خواهد فرستاد.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری