نگاهی به رقبای "درباره الی" در اسکار ۲۰۱۰، سرمايه

فرزانه ابراهيم زاده: با آغاز ماه اکتبر مهلت کشورهای غيرانگليسی زبان برای معرفی نمايندگان شان در اسکار ۲۰۱۰ به پايان رسيد و حالا بايد منتظر ماند تا يک ماه ديگر که مشخص شود امسال نمايندگان آکادمی علوم سينمايی آمريکا کدام يک از فيلم های ارائه شده را برای دريافت مجسمه طلايی اسکار انتخاب خواهند کرد؟ امسال از ايران فيلم« درباره الی» ساخته اصغر فرهادی به عنوان نماينده ايران قرار است در اين رقابت ها شرکت کند؛ فيلمی که به گفته بسياری از منتقدان داخلی و خارجی نه تنها يکی از متفاوت ترين آثاری است که در اين سال ها از سوی ايران به اسکار معرفی شده که اثری است که می تواند جريان سينمای ايران را تغيير دهد؛ فيلمی که به نظر می رسد توانايی اين را داشته باشد که بار ديگر نام ايران را در ميان نامزدهای اصلی دريافت جايزه اسکار وارد کند.

انتخاب «درباره الی» به عنوان نماينده سينمای ايران برای حضور در مراسم اسکار چندان دور از ذهن نبود، امسال دست سينمای ايران برای انتخاب يک نماينده شايسته چندان باز نبود و گزينه های موجود محدودتر از آن بودند که ميانشان رقابتی باشد. «درباره الی» با توجه به پتانسيل و به اعتبار جوايزی که برده بهترين گزينه برای حضور در اسکار بود.
«درباره الی» می تواند تصويری تازه از سينمای ايران باشد؛ سينمايی که متهم است محدود شده به نمايش فقر و بدويت و سال هاست در دايره موضوع های مشابه گرفتار شده است. «درباره الی» تقليدی از سينمای چهره های شاخص سينمای ايران نيست و امضای سازنده اش را دارد. کارگردانی که با فاصله از سينماگران جوانی که سياه مشق هايشان در جشنواره های خارجی ديده شده، سينما را می شناسد و دغدغه هايش درباره انسان و جامعه معاصر را در قالب درامی جذاب به تصوير کشيده است.معرفی «درباره الی» آغاز يک راه سخت است که سينمای ايران نياز دارد آن را بپيمايد و تصويری تازه از خود برای مخاطب غربی ارائه دهد. فرهادی برای به دست آورن اسکار که هميشه از سينمای ايران دريغ شده است راهی دراز در پيش دارد و رقيبان او، آنقدر قوی و جدی هستند که اين ويژگی ها موفقيت او را سخت می کند.

بهترين فيلم چگونه انتخاب می شود
جايزه بهترين فيلم غيرانگليسی اسکار از سال ۱۹۴۷ همزمان با بيستمين دوره برگزاری يکی از بزرگ ترين رويدادهای سينمايی جهان راه اندازی شد و در نهايت نخستين دوره اين جايزه به فيلم واکسی ويتوريو دسيکای ايتاليايی رسيد. فيلمی که به اسکار معرفی می شود بايد واجد شرايط خاصی باشد که برگرفته از قوانينی است که آکادمی سينمايی آمريکا آن را تدوين کرده است. فيلم انتخاب شده بايد از ميان تمام فيلم هايی که ساخته شده از نظر کيفی و ساير الگوهای ساختاری برترين فيلم باشد. براساس قوانين اسکار فيلم ها بايد از ۱۰ مهرماه (اول اکتبر) يک سال قبل از برگزاری تا مهرماه سال آينده ساخته شده و در همان کشور توليدکننده اکران شده باشد. فيلم نبايد به زبان انگليسی باشد و پرينت و ساير مواد تبليغاتی آن توسط آکادمی مشخص می شود. علاوه بر اين هيات انتخاب بايد فرم هايی را که از سوی آکادمی به تعداد آنها ارسال شد،امضا کند. فيلم بدون داشتن اين مشخصات پذيرفته نمی شود.

مضامين انسانی انتخاب چندساله آکادمی
نگاه اجمالی به فيلم های غيرانگليسی که در ۱۰ سال گذشته توانستند جايزه اسکار را کسب کنند، نشان می دهد فيلم هايی در اين سال ها مورد اعضای آکادمی بودند که مضامين اجتماعی داشته است و به مصائب ريز و درشت انسانی توجه ويژه ای داشتند.
تسوتی از آفريقای جنوبی که در سال ۲۰۰۵ اسکار بهترين فيلم را گرفت درباره گنگ های زاغه نشين اين کشور است؛ فيلمی که شايد برای مخاطب جذاب نيست اما به دليل طرح مساله انسانی در اکران جهانی موفق شد. فيلم دريای درون الخاندرو آمنابار اسپانيايی نيز که در سال ۲۰۰۴ مجسمه طلايی را کسب کرد، موضوع انسانی ارزش و اختيار زندگی انسان ها را مورد توجه قرار داد. ناکجاآباد در آفريقا نيز که نخستين ساخته «کارولين لينک» کارگردان آلمانی براساس کتابی از «اشتفان زوييک» است، داستانی حماسی در ارتباط با مسائل روح انسان ها طی جنگ جهانی دوم داشت و در سال ۲۰۰۲ جايزه اسکار را از آن خود کرد. فيلم زندگی های ديگران فلورين هنکل فان دونرسمارک نيز چنين ويژگی هايی داشت. فيلم «جداشدگان» از کشور ژاپن که اسکار ۲۰۰۹ را ربود هم فيلمی بود که به زندگی و مرگ می پرداخت. البته در چند سال گذشته فيلم هايی با مضامين نامتعارف نيز مورد نظر قرار گرفته که «جاعلان» ساخته استفان روزاويتسکی در سال ۲۰۰۷ و «حمله بربرها» دنيس آکارد در سال ۲۰۰۳ از اين دست فيلم ها بودند.
با اين همه به نظر می رسد پرداختن به موضوعات انسانی در راس انتخاب نهايی اعضای آکادمی قرار می گيرد. اسامی ۱۰ نامزد نهايی اسکار بهترين فيلم غيرانگليسی زبان هفتم فوريه ۲۰۱۰ اعلام و برنده نهايی اين رشته در کنار برگزيدگان ديگر رشته ها در مراسم اسکار هشتاد و دوم در هفتم مارس ۲۰۱۰ معرفی می شوند.

فرانسه با يک پيشگو
فرانسه به عنوان مهم ترين نماينده سينمای اروپا برای شرکت در رقابت های امسال فيلم «يک پيشگو» برنده جايزه بزرگ شصت و دومين جشنواره فيلم به کارگردانی ژاک اوديار را معرفی کرده است. فيلمی که از ۲۶ آگوست در ۲۸۰ سينمای فرانسه به نمايش عمومی درآمد و پس از گذشت پنج هفته در ۳۵۸ سالن توانست شش ميليون يورو بفروشد.«يک پيشگو» با بازی طاهر رحيم ستاره نوظهور سينمای فرانسه داستان جوانی است که در زندان وارد يک گروه مافيايی می شود و به تدريج پله های ترقی را طی می کند. اما مشخص می شود او قصد دارد يک شبکه مافيايی برای خودش راه بيندازد.تيه ری فرومو مدير جشنواره کن، فلورنس مالرو از مديران مرکز ملی سينمای فرانسه، آلن ترزيان رئيس آکادمی سزار، ژان مورو بازيگر سرشناس سينمای فرانسه و سه کارگردان شناخته شده اين کشور به نام های ژان ژاک آنو، کنستانتين کوستا گاوراس و رژی وارنيه در کميته انتخاب نماينده فرانسه در رقابت های اسکار ۲۰۱۰ عضويت داشتند.

برنده نخل طلايی نماينده آلمان
آلمانی ها امسال فيلم سينمايی «روبان سفيد» به کارگردانی ميشائيل هانکه که برنده نخل طلايی کن شد را به اسکار معرفی کرده اند؛ انتخابی که باعث دلخوری اتريشی ها شد چرا که اتريشی ها می خواستند فيلم را از سوی خودشان به اين رقابت ها معرفی کنند. اين فيلم که درباره مدرسه ای در اتريش است را بسياری مهم ترين گزينه اسکار هشتاد و دوم می دانند.

تورناتوره يک بار ديگر نماينده ايتاليا
ايتاليايی ها اما امسال يک بار ديگر جوزپه تورناتوره و البته فيلم جنجالی او يعنی «باريا» را به اين رقابت ها معرفی کردند.
تورناتوره که سال ۱۹۸۹ با فيلم سينمايی «سينما پاراديزو» اسکار بهترين فيلم غيرانگليسی زبان را برای سينمای ايتاليا به ارمغان آورد، با تازه ترين تجربه کارگردانی خود، پروژه ۳۰ تا ۳۵ ميليون دلاری را در رقابت با فيلم های ديگر قرار داده است.
مسوولان سينمای ايتاليا ابتدا فهرست اسامی پنج فيلم را برای حضور در اسکار ۲۰۱۰ اعلام کرده بودند که در نهايت «باريا» انتخاب شد. «وينچره» ساخته مارکو بلوکيو درباره زندگی مخفی بنيتو موسولينی، «آواز بزرگ» ميچله پلاسيدو، «فضای سفيد» مارکو ريسی و «تو می توانی» جوليو مانفردونيا ديگر فيلم های حاضر در اين فهرست بودند.
تورناتوره که در سال های۱۹۹۵ و ۱۹۹۶ هم با فيلم های خود در ميان پنج نامزد نهايی سينمای ايتاليا برای حضور در اسکار حضور داشت، در واکنش به حضور «باريا» به نمايندگی از سينمای ايتاليا در دوره آينده اسکار، گفت: «اين فيلم چهره ای ديگر از «سينما پاراديزو» است.
بايد اميدوار باشيم که اين انتخاب با بخت و اقبالی بلند همراه باشد.»البته نمايش باريا با اعتراض بسياری از علاقه مندان به حقوق حيوانات روبه رو شده است.

رقصنده و دزد نماينده اسپانيا
«رقصنده و دزد» نخستين فيلم تروبا در هفت سال اخير است که جايزه اسکار بهترين فيلم غيرانگليسی زبان را سال ۱۹۹۴ با «عصر زيبايی» به دست آورد. فيلم درباره يک دزد بدنام است که پس از آزادی از زندان تصميم می گيرد به همسر و فرزندش بپيوندد اما ناچار می شود به دزدی جوان برای سرقت از يکی از هواداران ژنرال پينوشه کمک کند.
سينمای اسپانيا تا به حال ۱۹ بار نامزد اسکار بهترين فيلم غيرانگليسی زبان بوده و چهار بار اين جايزه را برده است که دو بار آخر آن در سال های ۲۰۰۴ با «دريای درون» الخاندرو آمنابار و ۱۹۹۹ با «همه چيز درباره مادرم» پدرو آلمودوار بوده است.