نگاه پادگانى و نظامى به رسانه‌هاى ايران، گفتگوی کيواندخت قهاری با محمدرضا معينی، صدای آلمان

همزمان با تشديد فشار بر مطبوعات در ايران كه از نشانه‌هاى آن توقيف روزنامه ”شرق“ و نشريه‌هاى ”نامه“، ”حافظ“ و ”خاطره“ بود، خبر رفع توقيف از روزنامه ”ايران“ با تركيب پرسنلى جديد و تغيير مدير عامل خبرگزارى جمهورى اسلامى ”ايرنا“ منتشر شده است. اينكه اين دگرگونيها بر بستر كدام سياست دولت ايران صورت مى‌گيرد، پرسشى است كه به آن محمدرضا معينى، مسؤول بخش ايران سازمان گزارشگران بدون مرز، در مصاحبه‌اى پاسخ مى‌گويد.

مصاحبه‌گر: کیواندخت قهاری

آقای محمدرضا معینی، مدیر عامل خبرگزاری «ایرنا»، آقای خادم‌المله، را کنار گذاشتند، یا خود ایشان استعفا دادند، روزنامه «ایران» را که بسته بودند، بقول آقای صفار هرندی وزیر ارشاد، «با تحول به صحنه بازمی‌گردانند». شما بعنوان ناظر تحولات رسانه‌ای در ایران چه ارزیابی‌اى‌‌ از مرحله‌ی کنونی سیاست‌گذاری دولت آقای احمدی نژاد در عرصه رسانه‌ها دارید؟

محمدرضا معینی: واقعیت این است كه از همان اول که این دولت برسرکار آمد، نگاهش نگاهی پادگانی و نظامی به عرصه‌ی رسانه‌ها و بويژه مطبوعات بود. هنگامى که آقایان در دولت سایه تشریف داشتند و از آن طریق اقدام می‌کردند، يعنی از طریق اطلاعات ناجا یا پاسداران یا حتا بخش‌هایی از وزارت اطلاعات برعلیه روزنامه‌نگاران توطئه می‌کردند. علاوه بر آن به محض آنکه به‌قدرت رسیدند دقیقا همان سناریویی را که روزنامه کیهان یا نزدیکان رسانه‌های کین پراکن و مرگ‌‌آفرین در ایران همیشه در نظر داشتند، داشتن کنترل کامل بر رسانه‌ها بوده است. این را قبلا این مجموعه پیش برده بود. امروز در کنار نهادهای اطلاعاتی و امنیتی، عملا وزارت ارشاد بعنوان نهادى امنیتی عمل می‌کند و خیلی طبیعی‌ست در رابطه با رسانه‌ها آن دید یکجانبه‌ی خودشان را يعنی «کنترل کامل بر مطبوعات» پيش ببرند. حتا در خصوص تعویض بعضی از مسؤولین روزنامه‌ها، تاکید کلی این است که دیگر خودی‌های محافظه‌کار هم در این دستگاه راهی نداشته باشند و باید همه نزدیکان آقای احمدی‌نژاد و نزدیکان نیروهای نظامی حاکم باشند.

یعنی بطور مشخص به خبرگزاری «ایرنا» و روزنامه «ایران» چه انتقادی از جانب دولت وارد بوده است؟

محمدرضا معینی: خبرگزاری «ایرنا» همواره در تمام دولتها بعنوان خبرگزاری اصلی ایران و بعنوان یکی از منابع اصلی خبررسانی و خبردهی برای اینها سنگر مهمی بوده است. در دوران آقای خاتمی هم به هم چنین بود، یعنی در دوران آقای خاتمی هم ایشان نزدیکان خودشان را آنجا می‌گذاشتند. در این رابطه بعد از این تغییر و تحولاتی که بوجود آمده، طبعا داشتن این خبرگزاری و در دست داشتن و کنترلش عامل مهمی بوده که بتوانند سیاستهای خودشان را پیش ببرند. در این رابطه باید توضیح داده بشود که نوع نگاهی که دارند، نوع تبلیغی که می‌کنند نیاز دارد که فقط یکصدا از اینها منتشر شود. بعد از دوران اصلاحات حضور تعداد از روزنامه‌ها تا امروز تحمل می‌شد، امروز حتا «شرق» هم تحمل نشد و «شرق» را هم بستند.

و در مورد روزنامه «ایران» به چه صورت است؟

محمدرضا معینی: روزنامه «ایران» یکی از مهمترین روزنامه‌های ایران بوده بعنوان منبع خبرى‌اى که خبرگزاری «ایرنا» داشته است. در این رابطه بعد از به‌قدرت رسیدن دولت جدید دارای اختلافاتی در درون خودشان بودند. گويا فردی را که قبلا گذاشته بودند، آنچنان به سیاستهایی که اینها داشتند نزدیک نبود یا پیشبرنده‌ی کاملش نبود. این دولت به کسانی نیاز دارد که مثل چارچوب نظامی فرمانبر باشند و در آنجا بتواند سکوت اعمال بکند و جلوی هر نوع حرکتی را بگیرد و اخباری را که دولت می‌خواهد به‌صورت تبلیغ به گوش مردم برساند و آن را پیش ببرد.

گفته می‌شود آقای جلال فیاضی مدیرعامل «ایرنا» خواهند شد و کاوه اشتهاردی مدیرعامل مؤسسه «ایران». شما از پیشینه این آقایان در حوزه مطبوعات و رسانه‌ها اطلاعی دارید؟

محمدرضا معینی: من اطلاعی از پیشینه مشخص آقایان ندارم، ولی آنچنان که مشخص است طبعا در هیچکدام از دولتها هم مسؤولینی را که آنجا می‌گذاشتند نمی‌توانستند مسؤولینی مطبوعاتی باشند. یکی از مشکلات «ایرنا» همیشه این بود که رییس و رؤسایش از خبرگزاری «پارس» شروع می‌شود که بعدا عوض شد و به «ایرنا» تبدیل شد، از آن موقع، یعنی از زمان شاه تا به امروز، معمولا یک فرد امنیتی را در این پست می‌گذارند. در دوران آقای خاتمی هم، فراموش نکنید،‌ یکی از مسؤولین امنیتی کشور مسؤولیت داشت. این روند یکی از مشکلات عمده اطلاع‌رسانی در کشورهای توتالیتر و مستبد است.

آقای معینی، سپاسگزارم که وقت‌تان را در اختیار ما قرار دادید.