حسین بشیریه استاد دانشگاه تهران برای تدریس از ایران به آمریکا رفت، اعتماد

روزنامه اعتماد - ایرج جمشیدی، معصومه ستوده: دکتر حسین بشیریه استاد برجسته دانشگاه تهران از ایران رفت. هنوز چند ماهی بیشتر از بازگشت استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به ایران نمی‌گذرد که مدیریت دانشگاه تهران ممنوعیت از تدریس دکتر بشیریه را اعلام کرده است و به این ترتیب، او دوباره عازم خارج شد تا در دانشگاه سیراکیوز ایالت نیویورک امریکا به تدریس و تحقیق مشغول شود.

دکتر بشیریه چند ماه پیش و پس از طی یک دوره فرصت مطالعاتی در امریکا به ایران بازگشت اما مدیریت دانشگاه تهران اعلام کرد دکتر بشیریه به علت غیبت غیرمجاز اجازه تدریس در دانشگاه را ندارد. البته این قانون تنها شامل بشیریه نشده است، چرا که چند تن از استادان برجسته دانشگاهی از جمله هادی سمتی دیگر عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی هم به همین دلیل کرسی تدریس خود را در مهمترین دانشگاه ایران از دست داد. دلیلی که از همان ابتدا از سوی استادان منع تدریس شده رد شد و آنان دلایل دیگری را درباره ممانعت از تدریس شان در دانشگاه اعلام کردند؛ دلایلی که بیش از آنکه رنگ و بوی اداری داشته باشد از ملاحظات سیاسی نشأت گرفته است، چرا که قانون یادشده تنها شامل طیفی از استادان با تفکر خاص و به اصطلاح استادان منتقد و دگراندیش شده است.

اگرچه از مهرماه تاکنون اجتماعات دانشجویی زیادی در اعتراض به اخراج بشیریه و سمتی و سایر استادان از دانشگاه به پا شده است اما این اعتراضات هم ثمربخش نشد و در نهایت حکم رسمی اخراج استادان یاد شده به آنان ابلاغ شد. البته ممانعت از تدریس دکتر بشیریه در دانشگاه تهران در شرایطی صورت گرفت که پیش و پس از آن دعوتنامه‌های رسمی زیادی از دانشگاه‌های معتبر جهان از جمله اروپا و امریکا به دست او رسید؛ دعوتنامه‌هایی که حاوی تجلیل از مقام علمی این استاد و دادن کرسی تدریس و تحقیق به او با مزایای عالی بود. کما اینکه دو سال پیش که دکتر بشیریه برای فرصت مطالعاتی‌اش راهی امریکا شد، همین پیشنهادات هم به او داده شد.

اما دکتر بشیریه در یکی از مصاحبه‌هایش به صراحت اعلام کرد از ایران نخواهد رفت. این مصاحبه که در اتاق دکتر بشیریه در دانشکده حقوق و علوم سیاسی انجام شد، حاوی این پیام بود که او صندلی‌های رنگ و رورفته دانشگاه تهران و حقوق ناچیز آن را بر هر پیشنهاد دیگری ترجیح می‌دهد، چرا که به گفته بشیریه او به همین آب و خاک و صندلی‌های کهنه دانشکده حقوق تعلق دارد. از همین رو بود که وقتی شایعات درباره خروج همیشگی بشیریه از ایران بالا گرفت، او به این شایعات پایان داد و به ایران بازگشت. ولی ظاهراً بازگشتش چندان مثمرثمر نبوده است، چرا که او بار دیگر ناچار شد راهی خارج شود.

دکتر بشیریه که یکی دو هفته اخیر را به همدان زادگاهش رفته بود تا با پدر و خانواده پدری‌اش خداحافظی کند، بالاخره ساعت پنج صبح روز گذشته به اتفاق خانواده‌اش سوار هواپیما شد تا پس از رسیدن به اروپا راهی ایالت نیویورک امریکا شود تا به این ترتیب داستان چند ساله بشیریه به مراحل پایانی خود برسد؛ داستانی که نمادی از چگونگی مهاجرت و جذب نخبگان ایرانی توسط غرب است. نخبگانی که طی دو سال و نیم گذشته بیش از گذشته راهی دیار فرنگ شده‌اند.

به هر تقدیر رفتن دکتر بشیریه تئوری‌پرداز و جامعه‌شناس سیاسی تازه‌ترین تجربه‌ای است که در فرآیند مهاجرت نخبگان ایرانی به خارج روی داده است. البته استاد پیش از رفتن و آنگونه که به بدرقه کنندگانش گفته است به هیچ وجه مایل به این سفر نبوده است و اگر فرصت تدریس او را فراهم کنند، به وطن باز خواهد گشت. او اینک منتظر است نتیجه اعتراضش را نسبت به اخراج از دانشگاه به او اعلام کنند. اعتراضیه بشیریه اکنون در بخش اداری دانشگاه تهران در حال رسیدگی است.