نارضايتي زائران ايراني از رفتار مرزبانان عراقي، ايسنا

حدود چهار سال پيش در نخستين قرارداد زيارتي ايران و عراق دو طرف متعهد شدند وضعيت مرزهاي زميني مورد استفاده زائران و مسافران کشور را که شامل مهران، شلمچه و خسروي بود، با ايجاد امکانات لازم بهبود بخشند؛ با وجود اينکه طرف ايراني تا حدودي به اين تعهدها عمل کرده است، اما طرف عراقي همچنان به تعهدات خود در اين باره پايبند نيست. مرز خسروي با توجه به وجود پايانه مرزي خسروي نسبت به دو مرز زميني ديگر وضعيت بهتري دارد؛ اما به دليل ناامن بودن منطقه مقابل در خاک عراق و اتفاق هايي که براي زائران ايراني رخ داد، بيشتر از دو سال است که اين مرز بسته شده است. به دنبال پيگيري هاي بسيار مسوولان استان کرمانشاه و تصميم وزارت کشور، مرز خسروي از سال گذشته براي استفاده زائران باز شد، البته قبلاً براي انتقال کالا و سوخت از اين پايانه مرزي استفاده مي شد.

پس از انفجار استان دياله عراق و شهيد و مجروح شدن تعداد زيادي از ايراني ها در اين منطقه، مرز خسروي بار ديگر به روي زائران بسته شد؛ اگرچه اخباري هم در اين ميان درباره بازگشايي دوباره اين مرز منتشر شد. وضعيت مرزهاي زميني مهران و شلمچه به گفته زائراني که از اين مسير براي سفر به عتبات عاليات عراق استفاده مي کنند، چندان تعريف کردني نيست. معطلي هاي بسيار، کمبود امکانات، نبود توقفگاه مطلوب و برخورد نامناسب پليس و مرزبانان عراقي براي زائران ايراني آزاردهنده هستند. مسوولان سازمان حج و زيارت و شرکت زيارتي مسوول اعزام زائران ايراني به عراق (شمسا) بارها از وضعيت اين مرزها ديدن کرده و با مسوولان اين مناطق مذاکراتي داشته و حتي عمل کردن به تعهدات مذکور در قرارداد زيارتي دو کشور را به طرف عراقي متذکر شده اند؛ اما به نظر مي رسد اين موضوع چندان اهميتي براي عراقي ها ندارد که زائران ايراني با وجود اينکه رونق بخش اين کشور بوده اند، اين گونه در عراق سفر مي کنند، با وجود اينکه شمسا در دو مرز مهران و شلمچه، سايه بان، نمازخانه و سرويس بهداشتي ايجاد کرده است، اما اين امکانات کفاف بيش از 2500 زائر تحت نظارت سازمان حج و زيارت و حدود يک هزار زائري را که آزاد و انفرادي روزانه به عراق سفر مي کنند، نمي دهد. مرز زميني ايران و عراق با همه کاستي ها و کمبود امکانات، ساعات اندکي از شبانه روز باز است و مرزبانان عراقي تقريباً حدود هشت ساعت در روز فعالند و اگر اتوبوس هاي زائران آزاد يا تحت پوشش حج و زيارت شب هنگام يا صبح زود به مرز برسند، قطعاً معطل مي شوند. در اين شرايط نبود اقامتگاه هاي مناسب را بايد به کاستي هاي ديگر اين منطقه اضافه کرد. البته معاون گردشگري سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان ايلام در گفت وگو با ايسنا اظهار کرده بود؛ زائرسراهاي اين استان ساماندهي مي شوند. در ايلام 40 زائرسرا وجود دارد که فقط 20 زائرسرا به مسافران خدمات مي دهند. همچنين به گفته مديران کاروان هاي زيارتي، در گذشته امکان سرمايه گذاري در اين مناطق مرزي وجود نداشت، چون مردم اصرار داشتند که زائران حتماً از خانه هاي شخصي آنها براي اسکان استفاده کنند و پول اين مسافران بايد در جيب مردم باشد، نه سرمايه گذاران. مسوولان سازمان حج و زيارت در آخرين بازرسي هاي خود که اوايل خردادماه از مرز مهران داشتند، با مسوولان استان ايلام توافق کردند براي کاهش معطلي هاي زائران در مرز مهران از خانه هاي شخصي شناسايي شده و زائرسرا استفاده شود که با وجود ابلاغ اين دستور، برخي کاروان ها به دلايل مختلفي از جمله برنامه ريزي نامناسب از اين امکان استفاده نمي کنند. پيشنهاد ديگر سازمان حج و زيارت به طرف عراقي براي کاهش معطلي هاي بي مورد و آزاردهنده يي که در مرز ايجاد مي شوند، افزايش مدت زمان فعاليت مرزباني عراق بود. حسين اکبري معاون عتبات عاليات سازمان حج و زيارت پس از بازرسي مرز مهران به ايسنا گفت؛ با عراق روي افزايش زمان بازرسي به صورت شبانه روزي توافق شده است و آنها (طرف عراقي) اعلام کرده اند اين دستور را به مرزباني ابلاغ کرده اند؛ ولي تاکنون اين دستور اجرا نشده است. به گفته زائران ايراني و به تاييد مسوولان سازمان حج و زيارت و شرکت مسوول اعزام زائران ايراني به عراق (شمسا)، مرزبانان عراقي، رفتار خوبي با زائران ايراني ندارند و گاهي اين برخورد کاهش تعداد زائران را موجب مي شود. زائران ايراني از نحوه برخورد مرزبانان و پليس عراق و بازرسي آنها توسط سگ هاي آموزش ديده، چهره نگاري و انگشت نگاري رضايت ندارند. اين مسائل توسط مسوولان سازمان حج و زيارت به طرف عراقي گوشزد شده است؛ اما در اين مورد، مداخله دستگاه ديپلماسي کشور قطعاً بي تاثير نخواهد بود. نبود امکانات کافي و نوع برخورد ماموران و پليس عراق با زائران ايراني، معطلي هاي زيادي را در مرز ايجاد مي کند که تحمل اين شرايط گاهي براي زائران کهنسال و بيمار از توان خارج است. يکي از زائران با اشاره به تاخير 9 ساعته يي که در مرز مهران داشت، به ايسنا گفت؛ صبح خيلي زود به مرز رسيديم و مرز بسته بود. ناچار شديم در نمازخانه يي که وجود داشت، استراحت کنيم تا نوبت بازرسي ما برسد. کنترل بار، چهره نگاري، انگشت نگاري و مصاحبه با برخي زواران به خصوص مردها آنقدر طول کشيد که 9 ساعت از زمان ورود به مرز تا خروج از ايران، معطل شديم. از آن به بعد هم بايد گرماي هوا و اتوبوس هاي خراب عراقي را تحمل مي کرديم. يکي ديگر از زائران که از مرز شلمچه به عراق وارد شده بود، درباره وضعيت اين مرز به ايسنا گفت؛ حدود چهار ساعت در اين مرز براي کنترل بار و گذرنامه معطل شديم. مرزبان ها از زائران چهره نگاري و از برخي مردها انگشت نگاري مي کردند. اين کارها و رفتارها خسته کننده بود. پس از بسته شدن مرز خسروي بسياري از کاروان هاي آزاد و زائران انفرادي از مرز مهران و شلمچه عبور مي کنند که حضور آنها در کنار زائران کارواني و مسافران کشورهاي ديگر به زمان معطلي مي افزايد. پس از تفکيک مرز خروجي ايران و عراق براي استفاده زائران انفرادي و کاروان هاي تحت پوشش سازمان حج و زيارت با هدف کاهش مشکلات و زمان معطلي، مسووليت زائران انفرادي و آزاد برعهده سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري قرار گرفت؛ اما نه تنها اعزام اين گروه از زائران از نظام و اصول خاصي برخوردار نيست، بلکه به نظر مي رسد اين سازمان به جز قراردادي که سال گذشته درباره فعاليت هاي گردشگري دو کشور با اختصاص بندهايي به امور زيارتي که در واقع موضوع جديدي نداشت، امضا کرد، اقدام ديگري براي بهبود وضعيت اين گروه از زائران انجام نداده است. سازمان حج و زيارت درصدد است اين گروه از زائران را نيز در اختيار بگيرد. البته مسوولان اين سازمان با اشاره به اوضاع بهداشتي و امکانات عراق گفته اند؛ همان امکاناتي را که زائران انفرادي و آزاد استفاده مي کنند، در اختيار مي گيرند؛ اما دست کم نظارت، بازخواست و تامين امنيت اين گروه از زائران نيز در برنامه قرار خواهد گرفت. مصطفي مهذب مدير عامل شرکت کارگزاران زيارتي ايران (شمسا) در اين باره به ايسنا گفت؛ مرزبانان عراقي حتي اگر زائران ايراني زودتر رسيده باشند، اولويت را به عراقي ها و حتي مسافران کشورهاي ديگر مي دهند. آنها با اين رفتارشان به زائر ايراني ظلم مي کنند. وي با اشاره به شرايط مرزهاي زميني ايران و عراق اظهار کرد؛ گاهي مديران کاروان هاي زيارتي در استان هاي دورتر نمي توانند محاسبه کنند چه زماني به مرز مهران مي رسند و در برخي مواقع اتوبوس ها با نقص فني مواجه مي شوند و با تاخير به مرز مي رسند. آنها مجبورند از خانه هاي شخصي اين منطقه براي اسکان موقت استفاده کنند. به گفته او اين خانه ها شناسايي شده و مورد تاييد هيات گردشگري ايران قرار گرفته اند؛ ولي اکنون نواقصي دارند و خيلي آماده پذيرايي از زائران نيستند؛ اما قرار است هيات مسکن سازمان حج و زيارت به اين مناطق مرزي براي بررسي خانه هاي شخصي اعزام شوند و نواقص را با هدف رفع آنها به فرمانداري منطقه اعلام کنند. مهذب ادامه داد؛ مدير کاروان براي معطل و سرگردان نشدن زائران در مرز، به محض رسيدن بايد نوبت بازرسي بگيرد و زائران را در خانه هاي شناسايي شده اسکان دهد تا زائر در اتوبوس و مرز معطل نشود و براساس نوبت ارائه شده، گروه ها را براي کنترل به مرز اعزام کند. وي افزود؛ اکنون 32 خانه شخصي در مهران شناسايي و تاييد شده اند تا کاروان ها پس از رسيدن به مرز به اين خانه ها مراجعه کنند. البته اين طرح کمتر از يک ماه است که اجرا مي شود و تا زماني که نهادينه شود، قطعاً با مشکلاتي مواجه است. مدير عامل شمسا رفتار تبعيض آميز مرزبانان عراقي با زائران ايراني را تحقيرکننده دانست و گفت؛ زائر تا محل کنترل گذرنامه مشکلي ندارد اما در اين محل مرزبانان عراقي، حتي اگر نوبت ايراني ها جلوتر باشد، اولويت را به عراقي ها و زائران کشورهاي ديگر مي دهند که اين موضوع مشکل ايجاد مي کند. مهذب بيان کرد؛ زائر در اين شرايط احساس بدبيني و حقارت مي کند. بنابراين نامه يي را براي معاونت عتبات عاليات عراق براي پيگيري فرستاده ايم. وي افزود؛ گاهي مرزبانان عراقي هنگام خروج، زائران را دو سه ساعت معطل مي کنند. چمدان ها با دستگاه ايکس ري کنترل مي شوند، چون اگر قرار بود کنترل دستي باشد، زمان معطلي بيشتر مي شد. البته گاهي به برخي چمدان ها يا زائران مشکوک مي شوند و اين کار را انجام مي دهند. مدير عامل شمسا ادامه داد؛ زائران وقتي به خاک عراق وارد مي شوند، نيروهاي امريکايي يا عراقي با سگ ها آنها را کنترل مي کنند درحالي که زائران قبلاً به خاطر کنترل هاي پيش از ورود به عراق يک بار معطل شده اند. برخي را نيز براي انگشت نگاري و چهره نگاري به صورت تصادفي انتخاب مي کنند. امريکايي ها برخي افراد را براي مصاحبه به اتاقک هايي مي برند که همه اين رفتارها علاوه بر معطلي، تحقيرکننده اند. وي بيان کرد؛ پس از همه اين برخوردها، زائر بايد اتوبوس هاي نامناسب عراقي را تحمل کند. ماموران عراقي اجازه نمي دهند ناظران شمسا وضعيت خدمات و بهداشت اتوبوس ها را کنترل کنند، چون نگران بازخواست ما از آنها هستند. به گفته او قبلاً افراد عرب زباني به عنوان ناظران شمسا در خاک عراق مستقر بودند که به امور زائران رسيدگي مي کردند اما اکنون هفت هشت ماه است که به آنها هم اجازه داده نمي شود بر اين امور نظارت کنند. بيشتر زائران ايراني نيز به زبان عربي مسلط نيستند که بتوانند به امور خود رسيدگي کنند. مهذب در ادامه به وضعيت زائران هنگام خروج از مرزهاي زميني پرداخت و گفت؛ زائر در برگشت به جز مصيبت گرماي هوا و اتوبوس هاي نامناسب که هنگام توقف، کولرها را خاموش مي کنند، بايد نبود امکاناتي مانند سرويس بهداشتي را هم تحمل کند. وي اظهار داشت؛ زرباطيه استان هم مرز مهران در عراق است. زائر وقتي به اين منطقه مي رسد، بايد يکي دو ساعت در اتوبوس بماند، چون محل مناسبي براي استراحت وجود ندارد، حتي سرويس بهداشتي و آب خنک هم پيدا نمي شود. در اين مدت کولرهاي اتوبوس خاموش مي شوند، چون گازوئيل گران است. حتي اجازه نمي دهند زائر از اتوبوس پياده شود، البته اگر اين اجازه هم داده مي شد، دماي هواي خارج از اتوبوس خيلي آزاردهنده تر است. اين مسائل به راننده هاي اتوبوس تذکر داده شده اما آنها توجه نمي کنند. او درباره امکانات اسکان اين منطقه اظهار کرد؛ اين شهر امکانات دارد اما اينکه زائران 15 اتوبوس با ظرفيت 40 نفر را يکباره اسکان دهند، حتماً با مشکل مواجه مي شوند. مهذب درباره اجراي دستور فعاليت 24ساعته مرزبانان عراقي گفت؛ در اين باره صحبت شده اما اتفاقي نيفتاده است. ما از آنها خواسته ايم صبح، زودتر کار بازرسي را آغاز کنند. در اين صورت مشکلات ما کمتر مي شود اما آنها توجهي نمي کنند. او با اشاره به تاثير حضور اشغالگران در مرزهاي خروجي به عراق بيان کرد؛ گاهي انگشت نگاري و چهره نگاري زائران توسط نيروهاي امريکايي و حتي منافقين انجام مي شود. رفتارهاي آنها در برخي موارد زائر را تحريک مي کند که پاسخي بدهد و اين مسائل موجب معطلي چندساعته مي شود. آنها در برخي مواقع به روحاني يا مدير کاروان توهين مي کنند. در نهايت مردم با ديدن اين صحنه ها آرام نمي نشينند و واکنش نشان مي دهند.